Мақалада артериялық гипертензияның (АГ) ілеспелі патологиясының дамуы, соның ішінде созылмалы қан тамырлары аурулары, науқастардың өмір сүру сапасы мен өнімділігін айтарлықтай төмендетеді, қазірғі уақытта аталған сырқаттылыққа қарсы емдеу тиімділігінің төмендеуі қосымша қаржылық шығындарға әкеліп қоймай, сонымен бірге науқастың өмір сапалылғын нашарлатады [2]. Артериалдық гипертензиясы мен бірге веноздық созылмалы сырқаттылығы бар ер адамдардың арасында олардың өмір сапасы мен өнімділігі жайлы мәліметтер өкінішке орай жоқ, ал біздің мәлімет бойынша артериалдық гипертензиясы бар ер адамдардың 50%-да веноздық созылмалы сырқаттылығы бар [3]. Бұл мәселе ерекше еңбекке қабілетті жастағы ер адамдардар бұл мәселе кең етек алып отыр, себебі осы жастағы ер адамдар арасында көбінесе кәсіби сырқаттылық пен физикалық стрестер жиі кездеседі [7]. Аталған мәселені шешімі табылған жағдайда артериальдық гипертензиясы мен бірге созылмалы веноздық сырқаттылығы бар ер адамдардың емдеу процесі мен өмір сүру сапалығының жақсартуға болар еді.

Мақалада бронхылық демікпемен (БД) ауыратын 62 науқастың зерттеу нәтижелері берілген. На- уқастар 2 топқа бөлінді: 1-ші топқа орташа дәрежелі БД-мен 34 науқас, 2-ші топқа – ауыр дәрежелі БД 28 сырқат енді. Бронхылық демікпенің ауырлауы дерттің ұзақтығына, қауіп факторлардың, оның ішінде қолайсыз тұрмыстық жағдайдың болуына және оған сезімталдықтың дамуына байланысты. Ауыр дәрежелі бронхылық демікпеде астма-бақылау сынаманың 1,8 есе (р<0,05) төмендеуімен көрініс беретін бақыланбайтын ағым басым болды. Бронхылық демікпесі бар науқастарда тотығу метаболизмінің келесі ерекшеліктері анықталды: тотығу үдерісінің күшеюін көрсететін қан плазмасында ақуыздардың карбонил туындыларының, малонды диальдегидтің, АОРР бақылаумен салыстырғандағы өсуі байқалды. Ал БД-ің ауырлығының үдеуіне қарай қан плазмасындағы АОРР деңгейі артты.

Дің жасушаларын жасушалық терапияда қолдануға болады Бұл зақымдалған жасушаларды ауыстыру немесе органдарды қалпына келтіру үшін қажет. Дің жасушаларының анықтамасын кеңейтуге болады. Осы тұрғыдан алғанда, дің жасушалары құрылыс материалының негізін құрайтыны белгілі деген идеяны ескере отырып айта аламыз. Сонымен қатар, дің жасушалары екі белгілі қасиетпен сипатталады, атап айтқанда дифференциация және өзін-өзі жаңарту. Ересектердің дің жасушаларының ерекше туындыларға дифференциациясын зертханалық әдістерді қолдану арқылы бақылауға болаты- нын байқауға сүйене отырып, ересек дің жасушалары көптеген және әртүрлі ауруларды емдеуге негіз болуы мүмкін деп болжанады. Дің жасушаларын қолдануға негізделген регенеративті медицина қазір биотехнологиядағы ең көп талқыланатын тақырыптардың бірі ретінде кеңінен танымал. Сонымен қатар, ғалымдар емдеу үшін әдеттегі медициналық тәжірибеде дің жасушаларын қолданатын регенеративті медицинаның әсеріне назар аударады.Осы мақсатта дің жасушаларын регенеративті медицинада қолдануға болады. Дақылдардың әртүрлі түрлерін қалпына келтіру принциптері ерте заманнан белгілі. 20 ғасырдың аяғында жоғары тиімді жасушалық технологияларға қажеттілік туындады, бұл тіндік инженерияны құруға әкелді.

Қазіргі уақытта дәрілік заттарды қабылдаудың перспективалы әдістерінің бірі дәстүрлі дәрілік түрлермен салыстырғанда жылдам еритін дәрілік түрлер (атап айтқанда, дәрілік пленкалар) болып табылады.

Бұл жұмыста стоматологияға арналған пленкалардың композициясы әзірленді, оған негізгі белсен- ді ингредиент ретінде бұрыш жалбыз эфир майы және пленка түзуші зат ретінде желатин, натрий-карбоксиметилцеллюлоза (Na-КМЦ), глицерин, Tвин-80 және тазартылған су кіреді. Жоғары сапалы дәрілік түрлерді өндіруді қамтамасыз ететін полимерлердің оңтайлы концентрациясы белгіленді. Алынған пленкалардың физика-химиялық фармако-технологиялық және биофармацевтикалық сынаулар нәтижелері келтірілген.

Уилсон ауруы – бұл сирек кездесетін аутосомды-рецессивті тұқым қуалайтын мыс метаболизмінің бұзылуы, ол тіндерде, соның ішінде ми мен бауырда мыстың артық жиналуымен сипатталады. 13q14 – q21 локусында локализацияланған генетикалық ақау бауырдағы atp7b мысын тасымалдайтын генге әсер етеді, ол жою, кірістіру немесе миссенс мутация түріне сәйкес ақауларды қалыптастырады, бұл мыстың церулоплазминге қосылуын және артық мыстың өтке шығарылуын бұзады. Ауру бауырдың зақымдануымен, нейропсихиатриялық белгілермен, тірек-қимыл аппаратының, гематологиялық, бүйрек көріністерімен, Кайзер-Флейшнер сақиналарының пайда болуымен және диагностиканың уақтылығына, сатысына, курс формасына және терапевтік араласуға байланысты көптеген басқа белгілермен сипатталады. Уилсон ауруы проблемаларын зерттейтін ұйымдар ауру туралы білімнің кеңеюіне және тәжірибеге жаңа диагностикалық және емдік процедураларды енгізуге, ауру ағымының ерекшеліктеріне көзқарастың өзгеруіне байланысты үнемі ұсыныстар шығарады. Мақалада сипатталған соңғы халықаралық ұсыныстардың жалпы жаңартулары диагностикалық алгоритмдерге, көрсеткіштерге және Уил- сон ауруы бар әртүрлі топтағы емделушілерде дәрі-дәрмекпен емдеу мерзімдері мен әдістерін таңдауға, терапияны анықтаудың және ықтимал бақылау құралдарына, соның ішінде практикалық денсаулық сақтау саласына жаңа деректерді ерте енгізу мақсатында нейропсихиатриялық көмекке толық шолу жасауға қатысты.

Мақаланың мақсаты – студенттерді оқытудың әдістері мен формаларын жетілдіру, ғылыми негізделген бірыңғай жүйені қалыптастыру. Жоғары оқу орнында білікті мамандарды дайындау, оқытудың жаңа нығайтқыш түрлері мен әдістерін қолдануды талап етеді. Инновациялық педагогикалық технологиялардың негізінде білім берудің жолдарын айқындап, жетілдіріп отыру қажет. Халықаралық білім нарығында мамандарды даярлауға деген талаптың артуы және оқу үдерісінде заманауи инновациялық технологияларды кеңінен енгізу жоғары оқу орынындағы білім беру және медицинадағы ғылыми техниканың алға жылжуын белсенді түрде қолдау мемлекеттік стратегиялардың жаңа міндеттерінің бірі болып қала береді. Оқу үрдісіне оқытудың интерактивті технологиясын енгізу, оның ішінде, бейнеконтентпен қашықтықтан оқыту технологиясын қолдану, медициналық-техникалық мамандықтар бойынша материалдық-техникалық базаны нығайту, электронды оқу залдарының санын көбейту, ғылыми-зерттеулерді ұйымдастыру кеңінен жалғасып келеді.

Заманауи иновациялық технологияларды тек оқу үдерісінде ғана қолданылып қоймай, сонымен қа- тар халықаралық нарықта өте жоғары сұранысқа ие мамандандырылған бәсекеге қабілетті жас мамандарды даярлаудада да кең қолданыс тапқаны жөн. Білім берудің тиімді жолдары, білім деңгейінде әр түрлі әдістерді қолдану арқылы анықталады. Бүгінгі таңда оқу процессінде оқытудың қалыптасқан негізгі әдістерімен қатар жаңа әдістері де жиі қолданылып жүр. Студенттердің білім деңгейлерін бағалау, білім берудің әр түрлі әдістері арқылы анықталады.

«С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» КЕАҚ Фармация мектебінде, «Фармация» білім беру бағдарламалары тобына кіретін «Фармацевтикалық косметология» бірлескен білім беру бағдарламалары іске асыруда.

Білім беру үдерісін оңтайландыру үшін алыс және жақын шетелдердің жетекші жоғары оқу орында- рының ФК СОП оқу бағдарламаларына салыстырмалы талдау жүргізілді. Талдау нәтижесінде Польша, Жешов қаласындағы Ақпараттық технологиялар және менеджмент университеті-серіктес ЖОО-мен элективті пәндерді даярлау бағыттары, циклі бойынша білім беру бағдарламалары жасалды.

Бірлескен білім беру бағдарламасының құрылымы мен мазмұны білім алушылардың және басқа да стейкхолдерлердің қатысуымен әзірленген, оқытудағы магистранттерге бағытталған тәсіл негізінде әзірленген.

Бакалавриат бағдарламасы кемінде 180-240 ECTS кредитін құрайды; бірлескен магистратура бағдарламасы кемінде 90-120 ECTS кредитін құрайды және циклдің екінші деңгейінде 60 ECTS кредитінен кем болмауы керек (FQ-EHEA бойынша кредит диапазоны).

Бірлескен білім беру бағдарламасында оқу жүктемесін бақылау механизмдері және бағдарламаны аяқтаудың орташа мерзімі бар.

Мақалада денсаулық сақтаудағы ақпараттық технологиялар саласындағы Медициналық және техникалық университеттердің бірлескен білім беру бағдарламаларын (ББББ) іске асыру бойынша STEM-мамандарды даярлау мәселелері қарастырылады. Отандық білім беру жүйесінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін кәсіби стандарттарды, оқыту нәтижелерін, өндірістік серіктестер қоятын мамандарға қойылатын талаптарды бірлесіп әзірлеу арқылы ББББ даярлау моделі ұсынылады.

Мақалада күндізгі және қашықтан оқытудың дәстүрлі форматына талдау жүргізілді. 2020 жылдың наурызынан бергі қолайсыз эпидемиологиялық жағдай білім беру форматын дереу өзгертуді талап етті. Күндізгі және қашықтан оқытуды салыстыру жүргізілді, оның барысында екі түрдің де оң және теріс жақтары айқындалды.Қашықтықтан білім берудің проблемалық аспектілері атап өтілді. Онлайн оқытуға шұғыл көшудің халықаралық тәжірибесі сипатталды. Қазақстан Республикасындағы білім берудің жаңа форматына көшу тәжірибесі талданды.

Бұл зерттеудің өзектілігі резиденттердің кәсіби даярлығының сапасы мен жетістігі мәселесіне бай- ланысты, оның маңызды факторы – оларды жұмысқа ынталандыратын және бағыттайтын мотивтердің жиынтығы.

Зерттеудің мақсаты – пәнаралық тәсілдерді жүзеге асыру негізінде резиденттердің жаңа білім беру ортасына бейімделу кезеңінде (алғашқы екі айда) табысты кәсіпқойлану үшін ынталандырулар кешенін анықтау.

Бұл мәселені зерттеудің жетекші әдістері социологиялық сауалнама және психодиагностикалық те- стілеу, зерттеудің сандық нәтижелерін статистикалық өңдеу болды. Экспериментке 369 тұрғын қатысты.

Зерттеу нәтижелері резиденттердің табысты кәсіби бейімделуінің жетекші мотивтері әрі қарай білім алу үшін орынды саналы таңдау болып табылатынын көрсетті; клиникалық орындардағы қазіргі за- манғы жағдайларды және практикалық және педагогикалық тәжірибесі бар тиімді тәлімгерлерді ескере отырып, мамандық таңдау; басшысы резиденттерді оқытумен айналысатын және практикалық денсаулық сақтаумен кураторлар тартылатын бөлімді таңдау.

Авторлар медициналық ұйымдар мен медициналық университеттердің тиімді өзара іс-қимылын ескере отырып, жалпы денсаулық сақтау жүйесінің құндылықтарының құрамдас бөліктерінде резиденттерді ынталандыру орнының үлгісін ұсынады.

Зерттеудің маңыздылығы алынған нәтижелердің медициналық білім беруді жақсартуға ықпал етуін- де. Зерттеу материалдары тәлімгерлерге, кураторларға, медициналық университеттердің әкімшілігіне пайдалы болуы мүмкін.

Бұл мақалада медицина студенттері арасында коммуникативті дағдыларды қалыптастырудың өзек- тілігі, «Коммуникациялық дағдылар» пәнін оқытудың әдістемелік аспектілерін түзетудің маңыздылығы қарастырылады, Эраcмус+ жобасының бағдарламасы бойынша коммуникациялық дағдыларды оқытудың аралық нәтижелері көрсетіледі. Студенттерге сауалнама өткізу арқылы тестке дейінгі және тестен кейінгі нәтижені көруге болады. Зерттеу жұмысы 1 курс студенттері арасында жүргізілді. Зерттеу ұзақтығы бір семестр құрады. Сауалнама оқытудың басында және соңында екі кезеңде өткізілді. Медициналық университеттер арасындағы халықаралық және отандық тәжірибелер келтірілді, осы пәнді оқытудағы ең маңызды жетістіктер көрсетілді. Алынған мәліметтер оқу үдерісінде әзірленген әдістеменің тиімділігін көрсетеді. «Дәрігер пациент» диадасында коммуникативтік дағдыларды түсіну,пайдалану туралы түсінік бар, сол арқылы медициналық ЖОО студенттерінің коммуникативті құзыреттілігін оқытудың басынан бастап қалыптастыруды қадағалау.