Шолу мақалада несеп шығару жолдарының инфекциялары бар пациенттерді емдеуде антибиотикорезистенттіліктің негізгі мәселелері сипатталған және осы саладағы соңғы онжылдықтардың зерттеулері келтірілген. Бүгінгі таңда несеп шығару жолдарының инфекциялары кезінде эмпирикалық таңдау препараттары ретінде Е. Соlі -ге қатысты микробиологиялық белсенділігі сақталған антибиотиктер тобын қарастыру ұсынылады: нитрофурандар, фосфомицин, фторхинолондар.

D витамині көптеген физиологиялық процестер үшін және денсаулықты оңтайлы сақтау үшін қажет. 30 нг/мл-ден аз және 20 нг/мл-ден 25(OH)D деңгейімен анықталған D витаминінің жетіспеушілігі бүкіл әлемде кең таралған. D витаминінің бүйрек ауруларымен байланысын растау үшін белсенді іздестіру жұмыстары жүргізілуде. Әдебиетке шолу D витаминінің ағзадағы рөлі туралы мәліметтер береді, ал қазіргі деректерді ескере отырып, балалардағы D витаминінің деңгейі мен созылмалы бүйрек ауруының арақатынасы қарастырылады.

Алғашқы медициналық-санитарлық көмек - бұл қоғам мен денсаулық сақтау жүйесі арасындағы алғашқы және негізгі байланыстырушы буын. Ол қарым-қатынастың бірінші деңгейі және халықтың денсаулығын сақтаудың үздіксіз үрдістің кезеңі болып табылады. Осы әдебиет шолуында алғашқы медициналық - санитарлық көмек қызметін бағалау құралдарын талдаудың негізгі нәтижелері берілген. Авторлар PubMed, Web of Science, Google Scholar іздеу жүйелерінде және CyberLeninka электрондық ғылыми кітапханасында ғылыми мақалаларды іздестіруді жүргізді. Іздеу тереңдігі 15 жылды құрады. 532 дерек көзі табылды, оның ішінде алғашқы талдаудан кейін 47 мақала іріктелді. Қорытынды талдау үшін 8 мақала таңдалды. Алғашқы медициналық - санитарлық көмек қызметін бағалау құралдарына жүргізілген салыстырмалы талдау «Primary Care Asessment Tool (PCAT)» және «The service availability and readiness assessment (SARA)» сияқты валидтік құралдардың тиімділігін көрсетті.

Шолуда рандомдалған сараптамаларды зерттеу, саркоидоздың таралуы мен дертке шалдығу мәселелеріне заманауи көзқарас көрсетілген. Саркоидоздың эпидемиологиясы мен оның клиникалық көріністері географиялық аймақтар, әртүрлі этникалық және жастық топтар, сонымен қатар жыныс бойынша қатты ерекшеленеді. Әлеуметтік статустың, кәсіби факторлардың, темекі шегудің, маусымдық өзгерістердің әсер етуіне баға берілген. Аурудың дамуына салмақ қосу мен семіздіктің, инфекциялық агенттердің әсерінің байланысы зерттелген. Геномдық зерттеулердің мәліметтері мен жанұялық саркоидоздың болуы сарапталған.

Мақалада студенттердің физикалық жүктемеге ұйқы артериялары және омыртқа артерияларының реакциясы және гемодинамика көрсеткіштерінің нәтижесі берілген. Бұл зерттеудің өзектілігі - бас миы қан айналу жүйесінің жеткіліксіз зерттелгендігі және осы жүйенің жиі зақымдалуы. Зерттеу нәтижелері көрсетілген: Жалпы медицина мамандығының 2 және 3 курс студенттері арасынан 37 студенттің зерттеу нәтижелері ұсынылды. Зерттеу қазіргі кезде қолданылатын «Мицар-Рео» фирмасының (Санкт-Петербург) компьютерлік реографымен жүргізілді. Құрылғының өз бағдарламасы бар, реоэнцефалографияны автоматты түрде талдайды. Белгілі болғандай реография әдісі Ом заңына негізделген. Реоэнцефалография көрсеткіштері бойынша физикалық жүктемеге ми тамырларының бейімделу реакцияларының өзгерістері гендерлік айырмашылығымен гипотонустық тип бойынша анықталды: реографиялық индекстің жоғарылауы, тамырдың қанға тез және баяу толу жылдамдығы, пульс жиілігінің амплитудасы, диастолалық және дикротикалық индекстердің және тамырлар тонусының төмендеуі. Қорытындыда алынған нәтижелерді - медицина қызметкерлері және - физиолог мамандар қолдануы мүмкін

Жедел бактериалды ішек инфекцияларымен сырқаттанған 2 айдан 14 жасқа дейінгі 220 бала тексеруден өтті. Сырқат балалар диагностикалық критерийлері мен сырқаттың ауырлығына қарай салыстырылды. Энтеросгелді қолдану нәтижесінде диареяның, интоксикация белгілерінің, құсудың ұзақтығытөмендеді, төсек-күндерінің қысқаруы емдеуге және науқастардың күтіміне кететін шығынды төмендетті.

Кіріспе: қант диабетінің (ҚД) даму қауіпі бар науқастарда көмірсу алмасуының патогенетикалық даму механизмдерін зерттеу қазіргі кезеңде ғылыми зерттеулер үшін перспективті тақырып болып табылады. Гиперинсулинемияның фундаментальды патогенетикалық рөлі 2 типті ҚД даму қауіп факторы ретінде көптеген преспективті зерттеулере анықталған. Сонымен қатар қазіргі кезеңде қолданылатын әдістер арасында жалпы гликемиялық өзгергіштіктің негізгі факторы болып табылатын, гликемия және оның түрленгіштік феноменін реттейтін параметрлердің байланысын зерттеу қызығушылық туғызуда. Берілген мақалада зерттеу пәні FINDRISK шкаласы бойынша есептелген 2 типті ҚД он жылдық даму қауіпі бар науқастардағы HOMA-IR инсулинорезистенттілік индексі мен 1,5 ангидро-Д-глицитол арасындағы потенциялды байланысы болып табылады. Материалдар мен әдістер: 2 типті ҚД даму қауіпі бар 213 науқас. Зерттелуші екі топтарда клиникалық мәліметтерді жинау, көмірсу алмасын зерттеу жүргізілді: аш қарынға глюкоза, гликирленген гемоглобин, инсулин, 1,5 ангидро-Д-глицитол. Статистикалық саралау Спирменнің рангтық корреляциясын, бинарлы логистикалық регрессия әдістерін қолданумен жүргізілді. Нәтижелері: 1,5 AG және ДСИ (r=0,213), БА (r=0,260), САҚ (r=0,143), ДАҚ (r=0,143), ҮГ (r=0,147), инсулин (r=0,215) және 4OMA-IR (r=0,232), FINDRISK (r=0,161) араларында маңызды оң корреляциялық байланыс анықталды. Қорытынды: FINDRISK шкаласы бойынша ҚД жоғары даму қауіпі 1,5 AG мөлшерінің төмендеуімен ассоцирленген, яғни көмірсу алмасу бұзылысының даму қауіпін бағалауда потенциалды тиімді маркер ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.

Колоректальды ісік әлемде және Қазақстан Республикасында жиі диагностикаланатын қатерлі ісіктердің бірі болып табылады. Қазіргі уақытта, колоректальды ісік этиологиясына зерттелетін генетикалық вариациялар мен қоршаған ортаға қауіп факторлары кіреді. Бұл зерттеу Орталық Қазақстан популяциясының өкілдерінде колоректальды аденокарциноманың дамуына байланысты полиморфизмдерді іздеу мақсатында жүргізілді. Колоректальды қатерлі ісікпен байланысты полиморфизмдердің едәуір мөлшері 12 хромосомада локализацияланған. Материалдар мен әдістер: зерттеуге 441 адам қатысты. Зерттелетін материал ретінде ДНҚ шығарылған веноздық қан қолданылды. Әрі қарай, QuantStudio 12k Flex PCR көмегімен генотиптеу жүргізілді. Статистикалық өңдеуге осындай параметрлер, Пирсон критерийі, мүмкіндік қатынасын анықтау және 95% сенімділік интервалдары кірді. «Генотип - фенотип» байланысы general linear model көмегімен бірнеше мұрагерлік нұсқаларымен анықталды. Нәтижелер және талқылау: барлық полиморфизмдер Харди - Вайнберг тепетеңдік ережесіне сәйкес келді. х² сынағына сәйкес төрт маңызды полиморфизм колоректальды ісік тәуекелімен байланысты MAF болды. Олар үшін мұрагерлік модельдерге лог-аддитивті модель негізінде талдау жасалды. Алынған мәліметтер rs3217810 үшін, колоректальды ісік тәуекелінің жоғарылауы және RS 7315438, rs2238126, rs11064437 үшін тәуекелдің төмендеуі туралы айтуға мүмкіндік берді. Қорытынды: Қазақстан популяциясындағы колоректальды ісік тәуекелімен байланысты полиморфизмдер мұрагерліктің лог-аддитивті моделіне және минорлық аллельдердің жиіліктерін бөлуге сәйкес анықталды. Зерттеу-бұл эксперименттік жұмыс, ал нәтижелері ғылыми жаңалыққа ие.

Қазақ популяциясының генетикалық деректерін пайдалана отырып, Машиналық оқыту негізінде ұйқылы артерияларды (РСА) және шартты-сау адамдарды ремоделдейтін пациенттер арасында саралау жүргізу үшін үлгі алынды. 2018-2020 жылдар аралығында 561 зерттеу қатысушысы жұмысқа қабылданды, оның ішінде 357-І РСА және 204-і шартты-сау. Генотиптеу 118 полиморфизм панелін қолдана отырып, QuantStudio TM 12K Flex realTime PCR (Applied Biosystems) технологиясының көмегімен жасалды. Котрол процедурасынан кейін 43 полиморфизм одан әрі талдаудан шығарылды. 75 полиморфизмнің генотиптеу нәтижелері алгоритмнің Fast-and-frugal trees (FFTs) негізінде «шешімдер ағашы» түрінде екілік жіктеу моделін құру үшін қолданылды. 5 полиморфизмнен тұратын ең үздік модель 52% сезімталдыққа, 64% ерекшелікке және 56% дәлдікке ие болды.

Жұмыстың мақсаты. интернатурада объективті құрылымды клиникалық емтихан нәтижелерін талдау, оның тиімділігін арттыру және медициналық түлектерінің клиникалық құзіреттілігін арттыру жолдарын түсіну болды. Материалдар мен әдістер: «Жалпы медицина» мамандығының 272 интерні математикалық талдау әдісін қолдана отырып, емтиханның және жеке станциялардың ішкі сенімділігін бағалады (Кронбах a); станцияның дискриминация деңгейі және қиындық деңгейі; станциядағы есептік станцияны ескерусіз қорытынды баллмен корреляция коэффициенті; «станцияны шығарылғаннан кейін Кронбахтыңa». Нәтижелер мен талқылау: OK.KE - бұл сенімді (Кронбах a=0,66l) және сәйкес (дискриминация индексі 0,060-0,190), оны бізге заманауи білім беру технологияларының мысалы ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Тым күрделі және тым қарапайым станциялар табылмады, бірақ қиындық деңгейіне (80,4 балл) №5 станцияда «Ауруханаға дейінгі этапта ЖМҚБ-ның диагностикасы мен жедел жәрдемі» келді. Студенттердің құзіреттіліктеріндегі ең аз айырмашылықтар №7 станцияда, «Балалардағы цианоз кезіндегі дифференциалды диагностика» (0,060) және ең үлкені (0,190), №10 станцияда «Отбасын жоспарлау сұрақтары бойынша кеңес беру». Қарастырылатын станциялардың ішкі сенімділігі туралы мәселені түпкілікті шешу үшін олардың есептік парақтарының сипаттамаларын қарастырып, сарапшылардың сенімділігін бағалау қажет.

Оқытудың белсенді әдістері мен құзыреттілік тәсілі - бұл Қазақстан Республикасында медициналық білім берудің жаңартылған жолдары болып табылады. Қазіргі жағдайда медициналық көмек көрсету сапасы оқытудың инновациялық әдістерімен тікелей байланысты. Офтальмология және оториноларингология кафедрасында қолданылатын оқытудың белсенді әдістері студенттерге кәсіби қызмет үшін қажетті білімді, шеберлікті және дағдыларды меңгеруге, клиникалық ойлау дағдыларын меңгеруге, шешім қабылдауға үлкен жауапкершілікпен қарауға мүмкіндік береді; студенттердің материалды меңгеру сапасы мен қызығушылығын арттырады, оқытудың тиімділігі мен өнімділігін арттырады, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытады

Мақалада Қарағанды медицина университетінде философияны оқыту әдіснамасын жаңғыртудың тәжі-рибесі қарастырылады. Ол Қазақстандағы университеттік білім беру стратегиясына сәйкес жүзеге асырылуда. Авторлар университеттің миссиясы туралы қазіргі түсінігінде прагматизм мен либеерализмнің бірлігін атап көрсетеді. Қазақстандық университеттерде философияны оқыту әдіснамасын жаңғыртудың міндеті - оны оқу пәні ретінде және сонымен бірге ойлау тәсіліі ретінде жүзеге асыру». Ойға емес, ойлануға үйрету қажет» - деген Канттың идеясы жетекшілікке алынады. Авторлардың пікірінше, философия пәнінен жаңа типтік бағдарлама құрылымы жағынан білімнің постклассикалық емес парадигмасына сәйкес келеді. Оның әдіснамалық негізін синергетикалық тұрғыдан қарау құрайды. Мақалада Қарағанды медицина университетіндегі студенттердің білімін қортынды бақылау нысаны ретінде тестілеуден бас тарту және оны эссе жазумен ауыстыру тәжірибесіне талдау жүргізіледі.

Мақалада «Жалпы медицина» мамандығының 4 курс студенттеріне «Балалар аурулары» пәні бойынша тәжірибе сабақ барысында CBL және TBL оқытудың белсенді әдістерінің тиімділігін енгізу және бағалау тәжірибесі сипатталған. Медициналық жоғары оқу орындарының студенттерін оқытудың жаңа тәсілі толық сипатталған және ұсынылған - TBL (Team-Based Learning) әдісі және CBL (Case-Based Learning) әдісі.

Мақалада білім алушылар алған білімін кеңейту және ғылыми жұмысын нақтылау мен болжамын дәлелдеу үшін, ғылыми-зерттеу жұмысы білім жүйесіңде басты міңдет болып саналады. Ғылыми бағыттап оқыту (Recearch-based learning -RBL) оқу үрдісі әдебиетпен толық жұмыс істеу бағдарламысы болып саналады. Білім алушылардың тәжірибелік зерттеулерін жоғарлатуға ынталандыру. Медициналық тәжірибеде осы белсенді әдісті қолдану арқылы,өз нәтижелерін медициналық және ғылыми-зерттеу мәліметтер базасында мақалаларын (Medline, Cochraine Library, PubMed, Google ғалымы және т.б.)жүзеге асыру.

Осы зерттеу «Сультофай®» препаратының (инсулин деглудек 100 ӘБ + лираглутид 3,6 мг, IDegLira) екінші типті қант диабетімен ауыратын науқастарда (базальды инсулин гларгин U100 плюс болюсті инсулин аспарт) типтік базис-болюсті терапиямен (базальды инсулин гларгин U100 плюс болюсті инсулин аспарт) салыстырғанда экономикалық тиімділігін бағалауды мақсат етті. Дәрілік заттар мен менеджменттің құнына байланысты шығындар денсаулық сақтау төлеушінің көзқарасы тұрғысынан 2020 жылғы бағамен теңгемен белгіленді. Дисконттау қолданылған жоқ. Осының бәрі «Сультофай®» препаратын қолдану инсулин гларгин U100 плюс инсулин аспарт пайдалану кезінде қажетті шығындармен салыстырғанда жылдық шығындардың (390 407,24 теңгеге қарсы 497 759,29) неғұрлым төмен деңгейімен байланысты болуына әкеп соғады. Сезімталдықты талдау базалық талдаудың нәтижелерін толық растайды. Төлеуші үшін инсулин гларгин U100 плюс инсулин аспарт «Сультофай®» препаратымен емдеуге арналған стандартты базистік-болюсті терапияны ауыстыру Денсаулық сақтау бюджетін алғашқы үш жыл ішінде 7,5 млрд теңгеге жуық үнемдеуі мүмкін.

Мақсаты: ауруханың қауіпсіз ортасын қалыптастыру мен жақсартудағы орта медициналық персоналдың міндеттерін зерделеуге бағытталған сауалнаманың сенімділігін әзірлеу және бағалау. Материалдар мен әдісгер: сауалнама медбикелерге арналған «Науқастарға күтім жасаудың қауіпсіздігі және сапасы» және Schnall's Patient-Safety Attitudes,Skills and Knowledge (PS-ASK) нұсқаулығының негізінде жасалды. Сауалнаманы тексеруге тілді бейімдеу, емтихан, пилоттық тестілеу және қорытынды нұсқаны қалыптастыру кірді. Сауалнаманың сенімділігі а-Кронбах коэффициентін есептеу негізінде есептелген ішкі келісімді бағалауға негізделді. Нәтижелер және талқылау: лингвистикалық бейімделу сауалнаманың аударма нұсқаларында айтарлықтай айырмашылықтарды анықтаған жоқ. Сараптамалық комиссия сұрақтарды түсінуді жеңілдету үшін сұрақ-тар мен олардың жауаптарын тұжырымдауға аздап түзетулер енгізді. Пилоттық тестілеуге 50 медбике қатысты. а-Кронбах коэффициенті әрбір зерттеу саласы үшін есептелген және 0.457-ден 0.898-ге дейін өзгерді. а-Кронбахтың төмен көрсеткіштеріне қарамастан персоналдың қауіпсіз ортаның манипуляцияларына қатынасы, а -Кронбахтың жалпы коэффициенті барлық сауалнама үшін 0.873 тең. Қорытындылар: зерттеу нәтижелеріне сәйкес, біз әзірлеген сауалнама сенімділік пен ішкі келісімділіктің жоғары деңгейін көрсетті. Осылайша, бұл сауалнама қауіпсіз аурухана ортасын қалыптастыру және жетілдіру мәселелерінде орта медицина қызметкерлерінің бейілділігін бағалауда қолданылуы мүмкін.

Мақалада «Ерлердің перинаталды күтімге қатысуы үшін кедергілерді анықтау» сауалнамаларын әзірлеу мен валидациялаудың негізгі кезеңдері келтірілген. Жұмыс барысында сауалнамалардың сенімділігі мен жарамдыілыіғы көрсеткіштері есептелді. Нәтижелерді статистикалық өңдеу IBM SPSS Statistics 26 және STATISTICA 12 көмегімен жүргізілді. Сауалнамаларды өзгерту рецензиялау, сараптамалық валидация және пилоттық тестілеу арқыілыі жүргізілді. Сауалнама жақсы конструктивті жарамдылық пен ішкі сенімділікті көрсетті. Бұл сауалнамалар ерлер халқын перинаталдық күтімге тарту мәселелерінде оларды болашақ зерттеулерде пайдалану үшін сенімді құрал болып табылады.