Мақалада денсаулық сақтаудың бастапқы буыны дәрігерінің практикасында олардың қолданылуын жан-жақты түсіну үшін адамдардың кең ауқымына арналған заманауи профилактикалық скринингтік тексерулерге шолу берілген. Қазіргі уақытта халыққа түрлі елдердің, соның ішінде Қазақстанның ұлттық денсаулық сақтау қызметтері ұсынған скринингтік зерттеулер бағдарламалары қолжетімді. Тексерудің осы түрін уақтылы және тұрақты жүргізу азаматтарға ауруды ерте кезеңдерде, симптомдар пайда болғанға дейін анықтауға, емдеуді бастауға, өмір сүру ұзақтығын сақтауға және арттыруға мүмкіндік береді. Скринингті әзірлеу кезінде ғылыми-дәлелді тәсіл қолданылады: анықталатын аурудың ауырлығы өлім-жітім, мүгедектік көрсеткіштері бойынша талданады, сезімталдығы, ерекшелігі, құны, қарапайымдылығы, қауіпсіздігі, дәрігер мен науқас үшін тесттің қолайлылығы, жалпы денсаулық сақтау жүйесі үшін аурудың алдын алу мен емдеудің экономикалық тиімділігі ескеріледі. Жалпы практика дәрігері скринингтік тестілерді өткізудің қағидаттары мен мерзімдері туралы халықты сауатты хабардар етіп қана қоймай, тексеру нәтижелерін сенімді басқара және уақытында араласу жүргізе білуі қажет.

Церебральды паралич (ЦП) - балалардағы мүгедектіктің ең көп таралған себебі. Қазіргі уақытта бұл ауру іс жүзінде емделмейді, алайда церебральды сал ауруымен ауыратын науқастарды оңалту және емдеу олардың жағдайы мен өмір сапасын жақсарта алады. Церебральды сал ауруын емдеудің қолданыстағы хаттамасы ең заманауи зерттеулердің ұсынымдарын көрсетпейді; ұсынылған кейбір терапия әдістерінің дәлелдемелік деңгейі төмен (С деңгейі). Бұл әдеби шолу церебралды сал ауруымен ауыратын балаларды емдеу мен оңалтуды жүзеге асыратын дәрігерлерге арналған кіріспе материал болып табылады. Зерттеудің мақсаты церебралды сал ауруымен ауыратын науқастарды емдеу мен оңалтудың тиімді әдістерін бағалау және зерттеу болды. Әдістер: зерттеу түрі - әдеби шолу. Әдебиеттерді іздеу PubMed, Cochrain Library және Google Scholar мәліметтер базалары арқылы жүргізілді. Кіру критерийлері: церебралды параличі бар немесе церебралды паралич қаупі бар 0-ден 16 жасқа дейінгі балаларға арналған терапия және оңалту бойынша жарияланған зерттеулер. Зерттеулердің түрлері: жүйелік шолулар, РБС (рандомизацияланған бақыланатын сынақ) және мета-анализдер; GRADE ұсыныстарын жіктеу, бағалау, әзірлеу және сараптау жүйесі туралы қорытындысы бар зерттеулер (Ұсыныстарға баға беру, бағалау, әзірлеу және бағалау). Кілт сөздер церебральды сал ауруы және оңалту және емдеу болды. Нәтижелер. 7 506 мақала табылды, оның тек 12-і біздің іздеу стратегиямызға сәйкес келеді. Церебральды параличпен ауыратын науқастарды терапия және оңалту туралы қолда бар әдебиеттерді зерттеп, GRaDe жүйесін қолданған зерттеулердің нәтижелерін салыстыра отырып, біз зерттелген емдеу әдістерін тиімділік деңгейі бойынша 3 топқа бөлдік: төмен, орташа және жоғары. GRADE жүйесі бойынша әр мақалаға 1-ден 4-ке дейін балл беріледі, мұнда 1 балл араласудың өте төмен тиімділігін, 2 балл төмен тиімділікті, 3 балл орташа және 4 балл жоғары дегенді білдіреді. Қорытынды. Мамандарға ұсыныс церебралды параличтің қолданыстағы терапия және оңалту түрлерімен және олардың дәлелдемелік базасының деңгейімен танысу болады. Тиімділігі жоғары деңгейлі терапия әдістерін, церебральды параличке арналған кешенді терапияны қолданған жөн, өйткені араласу түрлерінің ешқайсысы церебральды параличті емдеуде кешенді тәсілді қолданудан гөрі жоғары тиімділік көрсеткен жоқ. Әр пациентке церебральды параличтің нысанын, аурудың сатысын, асқынулардың болуын, жасын және араласуларға жауаптың болуын ескере отырып, жеке емдеу және оңалту жоспары тағайындалуы керек.

Зерттеу мақсаты: 2019 жылмен және орташа республикалық деректермен салыстырғанда Қарағанды облысындағы 2020 жылғы нәресте өлім-жітімінің көрсеткіштерін талдау. Біз 2019-2020 жылдар аралығында Қарағанды облысы бойынша және ҚР бойынша 1 жасқа дейінгі (жүктілік мерзімі 22 апта және одан көп кезде туылғандарды қоса алғанда) өлі туған және қайтыс болған балалар туралы мәліметтерді қамтитын Babis матрицасына талдау жасадық. Жүргізілген зерттеулердің талдауы көрсеткендей, Қазақстан Республикасында да, Қарағанды облысында да сәби өлімі 2019 жылы соңғы жылдары қарқынды төмендегеннен кейін оның өсуі байқалды, бұл көрсеткіш 2020 жылы одан әрі тұрақтандырылды, бұл ретте Қарағанды облысы бойынша көрсеткіш республикалық орташа мәліметтерден асады

Мақсаты: Қарағанды облысында халықтың суицидтік белсенділігіне, суицид әдістерінің таралуындағы өзгерістерге талдау жүргізу, суицидтердің динамикасына, құрылымына және әлеуметтік ерекшеліктеріне талдау жүргізу. Материалдар және әдістер. Қарағанды облысында өз-өзіне қол жұмсау салдарынан болатын өлім-жітім көрсеткіштерін талдау. Нәтижелер және талқылау: мониторинг деректері 2016 жылдан бастап 2020 жылға дейінгі кезеңде суицид деңгейінің төмендеу динамикасын анықтауға мүмкіндік берді. Суицид жиілігінде, тенденцияларында және әдістерінде айтарлықтай айырмашылықтар анықталды. Ерлер мен әйелдер арасында типтік айырмашылықтар анықталды (әйелдер арасында өзін-өзі өлтіру әрекеттері және ер адамдар арасында аяқталған суицидтің басым болуы болуы). Суицид әдістері ер адамдар өзіне-өзі зиян келтірудің агрессивті әдістерін қолданатындығын көрсетеді. Еңбекке қабілетті жастағы ер адамдар арасында суицидтің өсуі байқалды. Оқ жарақаттары, улану, биіктіктен секіру және суға бату салдарынан суицидтер саны азайды, бірақ ерлерде де, әйелдерде де асып өлтіру жағдайлары көбейді. Қорытынды: көрсетілген аумақта тұратын халықтың суицидтік мінез-құлқы өңір ауқымында әрекет ететін ішкі және сыртқы факторлардың өзгеруіне байланысты өзгереді. Қарағанды облысында суицид деңгейін төмендету бойынша тиімді шаралар халықтың түрлі жас топтарын қамтитын арнайы алдын алу бағдарламаларын енгізуді талап етеді. Тұжырымдамалар: Қарағанды облысының аумағында өзіне-өзі қол жұмсау саны жалпы төмендеуде. Ерлер мен әйелдердің суицид әдісін таңдаудағы шешуші факторлар-бұл әдістің қол жетімділігі, танымалдығы және әлеуметтік қолайлылығы. Өзіне-өзі қол жұмсаудың өлімге әкелетін әдістерінің қол жетімділігін шектеу жөніндегі алдын алу шаралары туралы мәселені қараған жөн.

Мақалада «Қарағанды медицина университеті» КЕАҚ студенттерінің денсаулық жағдайына медициналық-әлеуметтік талдау қарастырылады және студенттерге арналған негізгі ұсыныстар келтіріледі. Мақалада студенттердің медициналық белсенділігін талдау негізінде негізгі қауіп факторларына талдау жасалады. күнделікті тамақтану, салауатты өмір салтының құрылымы.

Теміртапшылықты анемия - қан сарысуында, сүйек миында, деполарда темірдің жетіспеуінен дамитын анемия. Популяцияда жиі таралуына, жасырын формада өтуіне байланысты ең өзекті мәселелердің бірі. Мақалада отандық және шетелдік әдеби деректер қолданылған және Семей қаласы бойынша темір тапшылық анемияның белгілері мен қауіп-қатер факторларының таралуы туралы авторлардың өз зерттеулерінің нәтижелері келтірілген. Мақсаты: Семей қаласы бойыша теміртапшылық анемияның клиникалық белгілері мен қауіп факторларының таралуын зерттеу.

Мақалада фтормен ұсталған 2018-2019-2020 жылдарға арналған талдау нәтижелері келтірілген. Осы кезеңде фторланған «өкпенің қалдық өзгерістері», «ошақтық көлеңкелер және өкпенің қатерлі ісіктері» маркері бар жеке адамдарда аздап жоғарылау байқалады, ал «басқа өкпе аурулары» маркерімен аздап төмендейді. «Ұсталған ФГ» тобында қауіпті топтар арасында өкпесінде қалдық өзгерістері, қант диабеті, 65 жастан асқан және флюорография жоспарына енбеген адамдар айтарлықтай өсті.

Нақты зерттеудің мақсаты: ересек амбулаториялық науқастардың респираторлық трактінің негізгі қоздырғыштарының бактериялық құрылымын және антибиотикке сезімталдық деңгейін зерттеу болды. Әдістер: «Ұлттық ғылыми медициналық орталық» АҚ-ның микробиологиялық зертханасы негізінде 2019 жылдың қыркүйек айынан бастап 2020 жылдың қазан айына дейінгі кезеңде 202 ересек амбулаториялық науқастардың тыныс алу жолдарынан бөлінген штамдардың микробтық өрнегімен антибиотикке сезімталдығын проспективтік микробиологиялық зерттеу жүргізілді. Оқшауланған микроорганизмдерді анықтау «Vitek 2» (bioMerieux) микробиологиялық анализаторында жүргізілді. Нәтижелер: зерттеуге әртүрлі оқшаудан 245 клиникалық материалының үлгілері енгізілді. Зерттеу кезеңінде клиникалық материалдардан 239 микроорганизмдер штамдары бөлініп алынды. Амбулаторлық науқастарда қақырық пен аңқа сүртіндісінде 51,7% және 33,6%-нда сәйкесінше Streptococcus mitis, мұрын және құлақ сүртіндісінде сәйкесінше 32,5% және 31,3%-нда Staphylococcus aureus негізгі қоздырғышы болды. Қорытынды: біздің проспективтік микробиологиялық зерттеудің нәтижелері Streptococcus mitis және Staphylococcus aureus оқшаулауының жоғары пайызын көрсетті. Зерттеу нәтижелері Streptococcus mitis штамдарының цефтриаксонға -100%, ко-тримоксазолға - 87,7% сезімталдығы жоғары екенін көрсетті. Стафилококктың оқшаулаулары 100% гентамицин мен левофлоксацинге, сондай-ақ 96,2% ко-тримоксазолға сезімталдығына ие болды.

Мақалада орта және төменгі кеуде өңешінің қатерлі ісігі бар 366 науқастың біріктірілген емдеу нәтижелері талданды. Пациенттер арасында T3N0M0- 59.6% және T4аN0M0, T3N1M0 - 16,9%.- науқастар басым. Аймақтық метастаздар 25,7% науқаста анықталды. Процестің таралу дәрежесін ескере отырып: хирургиялық емдеу 45,4%, радикалды сәулелік терапия 41,5%, аралас емдеу 13,1% науқкаста жүргізілді. Алыс нәтижелерді талдау, емдеу тәсіліне байланысты зерттеу барысында жалпы өмір сүру ұзақтығы- хирургиялық емдеу кезінде 26,5%-ды, аралас емдеу кезінде 17,6%-ды құрады. Ұзақ мерзімді нәтижелерді көп факторлы талдау хирургиялық емдеу кезінде өте жоғары болды (p<0,05).

Соңғы жылдары әлемдік қауымдастық созылмалы аурулар пандемиясына байланысты қант диабеті және оның бүйрек қызметіне тікелей кері әсер етуі түріндегі күрделі медициналық және әлеуметті-экономикалық мәселелерге тап болды.Бұл жағдай пациенттердің өмір сүру сапасын төмендетіп қана қоймай, олардың мүгедектігіне әкеледі. Бұл зерттеуде диабеттік нефропатияның дамуына әкелетін әлеуметтік-медициналық қауіп факторлары және қант диабеті бар науқастарда оның пайда болу жиілігі, және әр түрлі қосымша аурулармен диабет нефропатияның дамуы арасындағы себепті байланыстар қарастырылды.

Ер адамдарға қойылатын рак диагнозі ішінде ең жиі кездесетіні- қуықасты безі обыры(ҚБО). Ол көбінесе жасырын ағымға ие болса да, простата обыры ерлердегі қатерлі ісік ауруынан болатын өлімнің үшінші басты себебі болып қала береді. Тәуекелдің негізгі факторлары- жас және отбасылық бейімшілділік. Диагноз простатспецификалық антиген және саусақпен ректальді зерттеу деңгейінің ауытқулары бар пациенттерде, қуық асты безінің биопсиясы арқылы дәлелденеді. Бұл мақалада қуықасты безі обырының Семей қаласы бойынша эпидемиологиялық көрсеткіштері: оның жасы, кезеңдері, ұлттары бойынша қарастырылады. Соңғы онжылдықта ауру деңгейі көбінесе простатаға тән антигендерді тестілеуді кеңінен қолдану арқылы өсті, дегенмен простата обырынан болатын өлім-жітім осы уақыт аралығында салыстырмалы түрде тұрақты болып қала берді. Мақсаты: 2015-2020 жылдар аралығындағы Семей қаласының өңірлік онкологиялық диспансерінде есепте тұрған пациенттердің қуықасты безі обырының эпидемиологиялық көрсеткіштерін зерттеу. Материалдармен әдістер: бұл зерттеудің дизайны көлденең ретроспективті болды. Осы мақсатқа жету үшін біз Шығыс қазақстан облысы Семей қаласының өңірлік онкологиялық диспансерінде қуықасты безі обырымен байқалатын пациенттердің ресми медициналық құжаттамасына талдау жүргіздік. Зерттеу әдістеріне 2015 жылғы 1 қаңтар мен 2020 жылғы 31 желтоқсан аралығындағы простата обырының барлық тіркелген жағдайларының деректерін көшірдік. Біз ҚБО-ның жас-жыныстық, этникалық және морфологиялық ерекшеліктерін зерттедік. Нәтижелерді статистикалық өңдеу Excel 2010 программасы арқылы жүргізіліп, алынған мәліметтер диаграмма түрінде көрсеттік. Нәтижелер: зерттелген уақыт аралығында (2015-2020жж), Семей қаласы онкологиялық және ядролық мединалық орталық мәліметі бойынша қуықасты безі қатерлі ісігімен 385 жағдай тіркелген, соның ішінде 44 жағдай өліммен аяқталған. Этникалық құрамы бойынша қазақтар жалпы орта есепте 75,09%, орыстар 25,5%, басқа ұлт өкілдері 19,3% құраған. Науқастардың көпшілігі 1-2 кезеңінде бақылауға алынған. 3 кезеңдегі науқастар, кездесу жиілігі бойынша 3 орында тұр. Қорытынды: Қуық асты безі обыры деңгейінің соңғы(2015-2020) жылдар аралығыда өсуі тек ғана Семей қаласында ғана емес, сондай-ақ дүниежүзілік деңгейде де өсім байқалады. Басты себебтер ретінде ер адамдар өмір салтының өзгеруі, жаппай қалаға көшу, шылым шегу және де ауқымды түрде скринигтіктік шараларды енгізу. ПСА скрининг- обырдың бастапқы 1-2 кезеңдерінде көптеп анықталуына алып келді. Сол себебті қуық асты безі обыры емдеу шараларын қайта қарау басты сұрақтардың бірі ретінде қарастыруы керек.

Ұсынылған мақаланың авторлары медициналық практикада қолданылатын жасушалық көлік ақуыздарының проблемасын шешеді. Тасымалдауды жеңілдететін пассивті диффузия мембранаға енетін спецификалық сипаттамалары бар ақуыздар арқылы жүзеге асырылады. Трансмембраналық тасымалдау процесінде еніп жатқан молекулалар мембрананың бір жағында тасымалдаушының белсенді центрімен байланысады. Осылайша, тасымалданған молекуланы босату үшін қабықтың екінші жағында диссоциацияланып, екі қабатты кесіп өтетін өткізгіштасымалдаушы кешен түзіледі. Жеңілдетілген диффузия бір субстратпен ферментативті реакциялар үшін Михаэлис-Ментен қатынасына ұқсас кинетикаға сәйкес берілген молекуланың концентрациясына байланысты жүреді. Бұл тасымалдау жылдамдығы субстрат концентрациясына тәуелді болуды тоқтатқанда максималды мәнге жететіндігін білдіреді.

Бұл мақалада қызмет етудің Халықаралық жіктемесінің ҚХЖ негізгі қағидаларын оңалтуда қолданудың мәселелері ұсынылған (International Classification of Functioning, Disability and Health - ICF). Реабилитанттардың жұмыс істеу деңгейін ескере отырып, оңалту мәселелеріне жеке көзқарас тұрғысынан ҚХЖ рөлі егжей -тегжейлі сипатталған. ҚХЖ енгізу кезінде маманның қызметі функцияларға емес, қызмет етуге ауысады, бұл белсенділік (белсенділік және қатысу) және контексттік факторлар (жеке және қоршаған орта факторлары) ұғымдарын жақсы қабылдаумен көрінеді.

Мақалада қазақ бөлімінде оқитын студенттерді синтаксистік шартты - бағыныңқы құрылымдарын орыс тілінде оқыту мәселелері қарастырылады. Студенттердің ауызша және жазбаша сөйлеуін дамытуға арналған жаттығулар жүйесі, оларды қолдану жағдайын ескере отырып, синтаксистік нұсқаларды стилистикалық тұрғыдан негізделген таңдау ұсынылады. Жаттығулар кәсіби бағдарлауды ескере отырып жасалған және бағдарламаның сөйлеу тақырыптарына сәйкес келеді.

Бапта деректер келтіріледі сауалнама студенттер сәулелік диагностика принциптері бойынша диагностикалық рәсімдердің (сәулелік зерттеу әдістерін) тұрғысынан биоэтика мен деонтология. Көрсетілген өзектілігі негіздерін оқыту және медициналық этика қағидаларын білім алушылар үшін байланысты неосведомленностью пациент туралы кейбір түрлерінде диагностикалық манипуляциялар ұшырау науқастың стресс факторлары орындаудан белгісіз және дискомфортных диагностикалық процедуралар.

Медицинадағы қашықтықтан білім беру шындыққа айналуда. Мақалада «Жалпы медицина» мамандығы бойынша 3 курс студенттерінің сауалнамаларын талдау негізінде қашықтықтан оқытудың медицинадағы білім сапасына әсерінің нәтижелері келтірілген. Автор қашықтықтан оқыту теориялық материалды оқыту үшін қажет деп тұжырымдайды. Егер проблемалар шешілсе, қашықтықтан оқыту болашақта дәстүрлі біліммен теңеседі. Ең бастысы, бұл оқыту форматы білім сапасына әсер етпейді, білім сапасының өзгеруі оқушыларды оқытуға саналы көзқараспен байланысты.