Варицелла вирусы: табиғи күрсі, клиникалық көріністері, иммунитеті, генетикалық әртүрлілігі, қазіргі және болашақ екку стратегиялары

Желшешектің қоздырғышы барлық жерде кездеседі. Балаларда, әсіресе ауыр преморбидті фоны бар балаларда ауыр формалар мен асқынулардың даму жиілігі жоғары. Нақты профилактиканы кеңінен қолдану қажет.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, желшешектің ауыр асқынуларының 4,2 миллион жағдайы 4200 өлімге әкелді. Желшешектің ауыр ағымы, асқынулардың қосылуы және өлім-жітім жаңа туған нәрестелер мен иммундық жүйесі бұзылған адамдарға тән. Желшешекпен қайтыс болған науқастарда келесі асқынулар анықталды: бактериялық (55%), пневмония (54%), геморрагиялық (41%), орталық жүйке жүйесі (33%). Желшешек қоздырғышының генетикалық әртүрлілігі оның патогенділігінде, эпидемиологиясында және вакцинацияға реакциясында шешуші рөл атқарады. Сәтті вакцинация бағдарламаларына қарамастан, вирус популяцияда таралуын жалғастыруда, бұл оның генетикалық әртүрлілігін терең түсіну қажеттілігін көрсетеді. Варикелла-зостер вирустарының генетикалық әртүрлілігі вакцинаның патогенділігіне, иммундық реакциясына және тиімділігіне әсер етуі мүмкін, бұл оны зерттеудің маңызды тақырыбына айналдырады. Осы саладағы Дүниежүзілік зерттеу нәтижелері оның эволюциясын түсіну және тиімді вакцинация мен емдеу стратегияларын әзірлеу үшін желшешек қоздырғышын генетикалық бақылаудың маңыздылығын көрсетеді. Бұл нәтижелер эпидемиологтарға, иммунологтарға, вирусологтарға және жұқпалы аурулар мамандарына пайдалы болуы мүмкін.

1. Бегайдарова Р.Х., Садибекова М. Б., Сатибалдиева А. Д. Клинический случай негладкого течения ветряной оспы с бактериальной флоры у ребенка на фоне дефицитных состояний. Медицина и экология. 2022; 2: 98-103.

2. Ваняркина А.C., Петрова А.Г., Баянова Т.А. Вакцинопрофилактикау детей: знания родителей или компетенция врача. Тихоокеанский медицинский журнал. 2019; 3: 23-28.

3. Закирова А.М., Тамбова Н.А., Самароднова Е.А. Новые реалии ветряной оспы. Медицинский совет. 2022; 16 (12): 106-113.

4. Крамар В., Бокова З.М., Мыльникова М.М., Торшхоева Л.А. Ветряночный энцефалит у детей: клинико-лабораторные особенности. Волгоградский научно-медицинский журнал. 2019; 1: 42-45.

5. Пильгуй Э. И. Профилактика ветряной оспы у детей с врожденным буллёзным эпидермолизом: Автореф. дис. канд. мед. наук. М., 2023: 24.

6. Ройтберг Г.Е. Внутренние болезни. Лабораторная и инструментальная диагностика: учеб. пособие. М.: МЕДпресс-информ. 2011: 800.

7. Сабурова О.А., Бутина Т.Ю., Рюмин А.М., Михайлова Е.А. Иммуннологические критерии прогнозирования тяжелых и осложненных форм ветряной оспы. СТМ. 2020; 12 (4): 48-54.

8. Самодова Е.А., Кригер Л.В, Титова О.В. Бактериальные осложнения ветряной оспы у детей. Детские инфекции. 2015; (3): 56-60.

9. Сергиенко Е.Н. Современный взгляд на ветряную оспу у детей. Медицинские новости. 2016; 2: 4-8.

10. Скрипченко Е. Ю., Лобзин Ю.В., Пальчик А.Б., Иванова Г.П. Неврологические осложнения и прогноз их развития у детей. Педиатрия. 2016; 95 (2): 14-21.

11. Ткаченко С.А. Клинико-лабораторная характеристика ветряной оспы на современном этапе. Научные стремления. 2014; 4 (12): 93-96.

12. Shrestha A.B., Umar T.P., Mohammed Y.A., Aryal M., Shrestha S., Sapkota U.H., Adhikari L., Shrestha S. Association of asthma and herpes zoster, the role of vaccination: A literature review. Immun. Inflamm. Dis. 2022; 10 (11): e718. doi: 10.1002/iid3.718

13. Gershon A.A. Is chickenpox so bad, what do we know about immunity to varicella zoster virus, and what does it tell us about the future? J. Infect. 2017; 74: 27- 33.

14. Gershon A.A., Gershon M.D., Shapiro E.D. Live Attenuated Varicella Vaccine: Prevention of Varicella and of Zoster. The Journal of InfectiousDisiases. 2021; 224: 387-397.

15. Sauerbrei A. Diagnosis, antiviral therapy, and prophylaxis of varicella-zoster virus infections. Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis. 2016; 35 (5): 723-734.

16. Wu B.W., Yee M. B., Goldstein R.S. Antiviral Targeting of Varicella Zoster Virus Replication and Neuronal Reactivation Using CRISPR/Cas9 Cleavage of the Duplicated Open Reading Frames 62/71. Viruses. 2022; 14: 378.

17. Bozzola E., Carsetti R., Mortari P.E., Masci M. The link between varicella and immune system: which children will develop acute cerebellitis? Italian Journal of Pediatrics. 2020; 46. https://doi.org/10.1186/s13052-020-00840-5

18. Amlie-Lefond C., Gilden D. Varicella Zoster Virus: A Common Cause of Stroke in Children and Adults. J. Stroke Cerebrovasc. Dis. 2016; 25 (7):1561-1569. doi: 10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2016.03.052

19. Lo Presti C., Curti C., Montana M., Bornet C., Vanelle P. Chickenpox: An update. Med. Mal. Infect. 2019; 49 (1): 1-8. doi: 10.1016/j.medmal.2018.04.395

20. Tommasi C., Breuer J. The Biology of Varicella-Zoster Virus Replication in the Skin. Viruses. 2022; 14 (5): 982. doi: 10.3390/v14050982

21. Nyayanit D.A., Chaubal G., Sahay R., Jain S., Shete A., Majumdar T., Shrivastava A., Yadav P. D. Molecular characterization of varicella zoster virus isolated from clinical samples in India. Indian J. Med. Res. 2021; 154 (4): 592-597. doi: 10.4103/ijmr.IJMR_434_19

22. Doki N., Miyawaki S., Tanaka M., Kudo D., Wake A., Oshima K., Fujita H., Uehara T., Hyo R., Mori T., Takahashi S., Okamoto S., Sakamaki H., Kanto Study Group for Cell Therapy. Visceral varicella zoster virus infection after allogeneic stem cell transplantation. Transpl. Infect. Dis. 2013; 15 (3): 314-8. doi: 10.1111/tid.12073

23. Varela F.H., Pinto L.A., Scotta M.C. Global impact of varicella vaccination programs. Hum. Vaccin. Immunother. 2019; 15 (3): 645-657. doi: 10.1080/21645515.2018.1546525

24. Freer G., Pistello M. Varicella-zoster virus infection: natural history, clinical manifestations, immunity and current and future vaccination strategies. New Microbiol. 2018; 41 (2): 95-105.

25. Zhu H., Zhang H., Xu Y., Laššáková S., Korabečná M., Neužil P. PCR past, present and future. Biotechniques. 2020; 69 (4): 317-325. doi: 10.2144/btn2020-0057

26. Hussey H.S., Abdullahi L.H., Collins J.E., Muloiwa R., Hussey G.D., Kagina B.M. Varicella zoster virus-associated morbidity and mortality in Africa: a systematic review protocol. BMJ Open. 2016; 6 (4): e010213. doi: 10.1136/bmjopen-2015-010213

27. Ishino Y., Fukasawa H., Kitamoto S., Nakagami D., Kaneko M., Yasuda H., Furuya R. A survival case of visceral disseminated varicella zoster virus infection in a patient with systemic lupus erythematosus. BMC Nephrol. 2023; 24 (1): 164. doi: 10.1186/s12882-023-03223-0

28. Schmitz J.E., Stratton C.W., Persing D.H., Tang Y.W. Forty Years of Molecular Diagnostics for Infectious Diseases. J. Clin. Microbiol. 2022; 60 (10): e0244621. doi: 10.1128/jcm.02446-21

29. Jouanguy E., Béziat V., Mogensen T.H., Casanova J.L., Tangye S.G., Zhang S.Y. Human inborn errors of immunity to herpes viruses. Curr. Opin. Immunol. 2020; 62: 106-122. doi: 10.1016/j.coi.2020.01.004

30. Gobbi L., Martino F.K., Sgrò E., Nalesso F., Calo’ L.A. Varicella Zoster vaccination in hemodialysis patients: The state of the art. Hum. Vaccin. Immunother. 2023; 19 (3): 2286689. doi: 10.1080/21645515.2023.2286689

31. Lezhnyova V., Davidyuk Y., Mullakhmetova A., Markelova M., Zakharov A., Khaiboullina S., Martynova E. Analysis of herpesvirus infection and genome single nucleotide polymorphism risk factors in multiple sclerosis, Volga federal district, Russia. Front Immunol. 2022; 13: 1010605. doi: 10.3389/fimmu.2022.1010605

32. Wang L., Wang M.M., Xu C.D., Wang P.H., You M.Y., Li Z.H., Chen X.M., Liu X.Y., Li X.D., Wang Y.Y., Hu Y.H., Yin D.P. Spatial Dynamics of Chickenpox Outbreaks in Rapidly Developing Regions: Implications for Global Public Health. Biomed. Environ. Sci. 2024; 37 (7): 687-697. doi: 10.3967/bes2024.068

33. Huang L., Zhang S., Zhao T., Cai T., Bu L., Di Z., Lin A. Rational optimization of glycoprotein E (gE)-encoding mRNA for improved Varicella-zoster virus mRNA vaccine development. Emerging Microbes & Infections. 2024; 13 (1): 2392661. https://doi.org/10.1080/22221751.2024.2392661

34. Mahalingam R., Gershon A., Gershon M., Cohen J.I., Arvin A., Zerboni L., Zhu H., Gray W., Messaoudi I., Traina-Dorge V. Current In Vivo Models of Varicella-Zoster Virus Neurotropism. Viruses. 2019; 11 (6): 502. doi: 10.3390/v11060502

35. Al-Turab M., Chehadeh W. Varicella infection in the Middle East: Prevalence, complications, and vaccination. J. Res. Med. Sci. 2018; 23: 19. doi: 10.4103/jrms.JRMS_979_17

36. Otani N., Shima M., Yamamoto T., Okuno T. Effect of Routine Varicella Immunization on the Epidemiology and Immunogenicity of Varicella and Shingles. Viruses. 2022; 14 (3): 588. doi: 10.3390/v14030588

37. Wutzler P., Bonanni P., Burgess M., Gershon A., Sáfadi M.A., Casabona G. Varicella vaccination – the global experience. Expert. Rev. Vaccines. 2017; 16 (8): 833-843. doi: 10.1080/14760584.2017.1343669

38. Ansari R., Rosen L.B., Lisco A., Gilden D., Holland S.M., Zerbe C.S., Bonomo R.A., Cohen J.I. Primary and Acquired Immunodeficiencies Associated With Severe Varicella-Zoster Virus Infections. Clin. Infect. Dis. 2021; 73 (9): e2705-e2712. doi: 10.1093/cid/ciaa1274

39. Thomsen M.M., Tyrberg T., Skaalum K., Carter-Timofte M., Freytag M.R., Norberg P., Helleberg M., Storgaard M., Nielsen H., Bodilsen J., Grahn A., Mogensen T.H. Genetic Variants and Immune Responses in a Cohort of Patients With Varicella Zoster Virus Encephalitis. J. Infect. Dis. 2021; 224 (12): 2122-2132. doi: 10.1093/infdis/jiab254

40. Fukuda Y., Suzuki T., Iwata K.I., Haruta K., Yamaguchi M., Torii Y., Narita A., Muramatsu H., Takahashi Y., Kawada J.I. Nanopore sequencing in distinguishing between wild-type and vaccine strains of Varicella-Zoster virus. Vaccine. 2024; 42 (11): 2927-2932. doi: 10.1016/j.vaccine.2024.03.046