Қазақстандағы сүт безінің рагының ауруына талдау

Зерттеудін мақсаты. 2020-2022 жылдар аралығындағы Қазақстандағы сүт безі қатерлі ісігімен сырқаттанушылықты талдау.

Материалдар мен әдістер. Зерттеуге Қазақстан Республикасында 2020-2022 жылдар аралығындағы сүт безі обырынан сырқаттанушылық пен өлім-жітімнің барлық тіркелген жағдайлары қамтылды. Талдау үшін деректер ресми статистикалық дереккөзден алынды: «Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық сақтау ұйымдарының 2020 жылғы қызметі» статистикалық жинақ; «Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық сақтау ұйымдарының 2021-2022 жылдардағы қызметі» статистикалық жинағы. Іздеу тереңдігі 3 жыл, 2020 жылдан 2022 жылға дейін болды. Стандартталған аурушаңдық пен өлім-жітім көрсеткіштерін есептеу үшін жаһандық популяция стандартын қолданатын тікелей стандарттау әдісі қолданылды.

Нәтижелер және талқылау. 2020-2022 жылдарға арналған статистикалық деректерді зерделеу нәтижесінде 2022 жылы 100 мың халыққа шаққанда онкологиялық аурулармен сырқаттанушылық көрсеткіші 2021 жылмен салыстырғанда 5,2%-ға, 2020 жылмен салыстырғанда 13,5%-ға өскені анықталды. Сырқаттанушылық құрылымында 2020 және 2021 жылдары да, 2022 жылы да сүт безі обыры динамикасының 2020 жылдан 2022 жылға дейін 100 мың халыққа шаққанда 8,76-дан 9,73-ке дейін өсуімен 1-орынды иеленді.

Қазақстан аймақтары жағдайында сүт безі обырының аурушаңдық кезеңдері бойынша сырқаттануын талдау сүт безі обырының I және II сатыларының жоғары көрсеткіштері Қызылорда, Павлодар және Атырау облыстарында анықталғанын көрсетті. Сүт безі обырының I және II сатысының ең төмен деңгейі Ақмола, Маңғыстау және Түркістан облыстарында байқалды.

Қорытындылар. Біздің шолуымыздың нәтижелеріне сәйкес, көптеген зерттеулер бұл ауру әлемнің әртүрлі елдерінде, соның ішінде Қазақстанда ең жиі диагноз қойылған қатерлі ісік және әйелдер өлімінің жетекші себебі болып қала беретінін көрсетеді. Осы мақаланың қорытындысы сүт безі обырынан болатын аурушаңдық пен өлім-жітім Қазақстандағы өзекті эпидемиологиялық проблема болып қалуда, қауіп факторларын анықтау үшін одан әрі ғылыми зерттеулерді қажет етеді.

1. Аймухамбетов Е. Н. Эпидемиологические аспекты рака молочной железы /Е. Н. Аймухамбетов, З. А. Хисметова, У. С. Самарова //Наука и Здравоохранение. – 2021. – №6, Т. 23. – С. 198-204.

2. Гавриленко С. П. Рак молочной железы или самая распространенная опухоль. Диагностика. Современный подход к лечению /С. П. Гавриленко, Д. Д. Обухова, С. Р. Джеппарова // Colloquium journal. – 2021. – №15 (102). – С. 35-39.

3. Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан //https://adilet.zan.kz/rus (дата обращения: 28.03.2024 г.)

4. Калиева Г. Рак молочной железы: точечно, безопасно, эффективно //Казахстанский медицинский журнал. – 2014. – №5 (41). – С. 27-29.

5. Кожамбердина М. К. Оценка эффективности скрининга молочной железы /М. К. Кожамбердина, Б. Н. Рыскулов, А. Жумабеккызы // Матер. междунар. студ. науч. конф. «Студенческий научный форум – 2020». – М., 2020. – №1. – С. 13-17.

6. Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан //https://primeminister.kz/ru (дата обращения: 28.03.2024 г.)

7. Наврузов С. Н. Рак молочной железы. Проблемы ранней диагностики и профилактики / С. Н. Наврузов, А. В. Ходжаев, А. Т. Худайкулов. – Ташкент, 2013.

8. Пархоменко М. Вместе против рака // Казахстанская правда. – 2018. – №28. – С. 7.

9. Рахимова М. Н. Эпидемиология рака молочной железы в странах СНГ и Республике Казахстан (литературный обзор) /М. Н. Рахимова, С. Т. Уразаева, О. Н. Уразаев //West Kazakhstan Medical journal – 2019. – №61(1). – С. 46-55.

10. Сапарбеков А. М. Распространенность и факторы риска рака молочной железы (обзор литературы) //Вестник КазНМУ – 2022. – №1. – С. 187-191.

11. Семиглазов В. Ф. и скрининг рака молочной железы /В. Ф. Семиглазов, В. М. Мерабишвили, В. В. Семиглазов //Вопр. онкологии. – 2017. – Т. 63, №3. – С. 375-384.

12. Статистический сборник «Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения» МЗ РК. – Астана, 2023. – 340 с.

13. Статистический сборник «Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения» МЗ РК. – Астана, 2022. – 340 с.

14. Статистический сборник «Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения» МЗ РК. – Астана, 2021. – 340 с.

15. Хамаза А. А. Оценка эффективности скринингового исследования в раннем выявлении рака молочной железы //Достижения науки и образования. 2022. – №6 (86) //https://cyberleninka.ru/article/n/otsenka-effektivnosti-skriningovogoissledovaniya-v-rannem-vyyavlenii-raka-molochnoyzhelezy (дата обращения: 28.03.2024).

16. Человек сам должен думать о своем здоровье // https://www.zakon.kz/sovety/ (дата обращения: 28.03.2024).

17. Arnold M. Current and future burden of breast cancer: Global statistics for 2020 and 2040 /M. Arnold, E. Morgan, H. Rumgay //Breast. – 2022. – V. 66. – Р. 15-23.

18. Dunenova G. A. Breast cancer epidemiology in Kazakhstan for the period 2012-2021 / G. A. Dunenova, Zh. A. Kalmataeva, D. R. Kaidarova //Nauka i Zdravookhranenie [Science & Health - care]. – 2023. – V. 25. – Р. 128-137.

19. Fan L. Current Status and Future Projections of Breast Cancer in Asia /L. Fan, P. E. Goss, K. Strasser-Weippl //Breast care. – 2015. – V. 10. – Р. 372-378.

20. Heer E. Global burden and trends in premenopausal and postmenopausal breast cancer: a population-based study /E. Heer, A. Harper, N. Escandor //The Lancet. Global health. – 2020. – №8 (8). – Р. 1027-1037.

21. The Global Cancer Observatory. Breast cancer incidence, age standardized (World) rates. – 2020.