ПАНКРЕАТИЯЛЫҚ В-КЛЕТКАЛАРДЫҢ МЫРЫШЫНЫҢ ЦИСТЕИНМЕН ӨЗАРА ӘРЕКЕТТ ОНЫҢ ҚОРҒАНЫС ӘРЕКЕТТНІҢ МҮМКІН СЕБЕБІРЕПНДЕ

Өттің p-клеткалары құрамындағы мырыш клеткада сақтаудың депондалған формасына қатысуда маңызды оырн алады, нәтижесінде гормондардың барлық синтезделген клеткасы емес, тек оның белгілі бір саны қажетіне қарай қанға түседі, осылайша көмір қышқылының алмасуын реттейді және қан глюкозасын тұрақты деңгейде ұстауды қамтамасыз етеді. Сол сияқты мырыш жалғаушы диабетогенді заттар бар екені белгілі, олар қанға түскен кезде р-клетка мырышымен байланысады, осылайша токсикалық кешендер құрып, салдарынан клетканың 15-30 минут ішінде бұзылуы мен өлуіне әкеледі. Барлығы осындай 18 зат белгілі, оның 17-сі 8-оксихинолиннің өніміне жатады, жекелеген өкілдері 12 дәрілік препараттардың компоненттері болып табылады (1970 жылы олар 2 болған). Сол сияқты цистеин амин қышқылын алдын ала енгізу мырыш жалғаушы диабетогенді заттар тудыратын диабеттің дамуының толық алдын алатыны белгілі болған. Алдын ала болжамға қарағанда, бұл 24-36 оның сағаттарда пайдаланылатын дозаларында мырышты блоктау, оған мырыш жалғаушы диабетогенді заттармен өзара әрекет ету мүмкіндіктеріне жол бермеу қабілетіне негізделеді. Авторлар сезімтал және қатаң спецификалық әдістермен цистеин аралық мырышты блоктайтынын, сол арқылы оның мырыш жалғаушы диабетогенді заттармен өзара әрекет етуінің алдын алатынын анықтаған. Авторлар мырыштың блокталатын атомдары цистеин молкулы SH-тобына кіретін күкірт атомы мен карбоксилді топтың считают кислород атомы,немесе күкірт атомы мен цистеин молекулының аминотобының азот атомы арасында мырыш жалғаушы диабетогенді заттардың өзара жалғаушы әрекеттері бар деп санайды. Онда хелаттар мырышпен тек осы атомдар арасындағы фиксация кезінде жасақталады.

диабет, цистеин, цинксвязывающие диабетогенные вещества, клетка, диабет, цистеин, мырыш жалғаушы диабетогенді заттар, клетка

1. Okamoto K. Experimental production of diabetes //Diabetes mellitus: Theory and Practice, McGraw- Hill Book company. - NY, 1970. - P. 230 -255.

2. Мейрамова А. Г. Диабетогенные цинк-связывающие В-цитотоксические соединения //Проблемы эндокринологии. - 2003. - Т. 49, №2. - С. 8-16.

3. Kawanishi H. Secretion of B-granules in islets of Langerhans in association with intracellular reactive zinc after administration of Dithizone in rabbits //Endocrinol. Jap. - 1966. - V. 13, №4. - P. 384-408.

4. Andersson T. Subcellular distribution of zinc in islet's B-cells fractions /T. Andersson, P. Betgreen, P. Flatt //Hormones and Metabolism Res. - 1980. - V. 12, №1. - P. 275-276.

5. Emdin S. O. Role of zinc in insulin biosynthesis. Some possible zinc-insulin interactions in the pancreatic B-cell /S. O. Emdin, G. G. Dodson, J. M. Cutfield, S. M. Cutfield //Diabetojogja. -1980. - V. 19(3). - P. 174-182.

6. Альберт Э. Избирательная токсичность. - М., 1971. - 294 с.

7. Лазарис Я. А. К механизму повреждения панкреатических сотровков при дитизоновом диабете /Я. А. Лазарис, Г. Г. Мейрамов // Бюл. эксперим. биологии и медицины. - 1974. - №3. - С. 19-22.

8. Мейрамов Г. Г. Ультраструктура панкреатических В-клеток при дитизоновом диабете и его предупреждении диэтилдитиокарбаматом натрия /Г. Г. Мейрамов, Н. И. Труханов //Проблемы эндокринологии. - 1975. - Т. 20, №6. - С. 92-95.

9. Мейрамов Г. Г. О диабетогенном действии ксантуреновой кислоты /Г. Г. Мейрамов, К-Д. Конерт, А. Г. Мейрамова //Проблемы эндокринологии. - 2001. - Т. 47, №1. - С. 39-44.

10. Бавельский З. Е. Хелатирование цинка как возможная причина развития сахарного диабета: Автореф. дис..д-ра мед. наук. - Киев, 1989. - 24 с.

11. Meyramov G. G. Glutathione Reduced Form Protect Beta cells from destruction Caused by Diabetogenic Ligands //DIABETES. - 2015. -V. 64. - P. 735.

12. Божевольнов Е. А. 8-пара-(толуол-сульфониламино)-хинолин люминесцентный реактив на цинк и кадмий. Химические реактивы и препараты /Е. А. Божевольнов, Г. В. Серебрякова. - М., 1961. - С. 36-42.

13. Гистохимические реакции на цинк в островках Лангерганса и диабетогенная активность используемых для этой цели реактивов / И. А. Красавин, З. Е. Бавельский, Я. А. Лазарис, В. М. Дзиомко //Проблемы эндокринологии. - 1969. - №3. - С. 102-105.

14. Meyramov G. G. 8-PTSQ as Fluorescent Reagent for Reve aling of Zn-ions in B-cells and as Diabetogenic Chelator /G. G. Meyramov, A. G. Meyramova //ACTA DIABETLOGICA. - 2003. - V. 40, №1. - P. 57.

15. Мейрамов Г. Г. Гистофлюориметрический метод определения содержания инсулина в панкреатических В-клетках /Г. Г. Мейрамов, Г. Т. Тусупбекова, Р. Г. Мейрамова // Проблемы эндокринологии. - 1987. - №5. - С. 49-51.

16. Мейрамов Г. Г. Предпатент республики Казахстан №18352 «Способ количественной оценки содержания инсулина в В-клетках панкреатических островков в эксперименте /Г. Г. Мейрамов, А. А. Кикимбаева, А. Г. Мейрамова //Государственный Реестр изобретений республики Казахстан. Зарегистрировано 18.01.2007.

17. Kotake Y. Cystein Protect Pancreatic B-cells /Y. Kotake, M. Kato //J. Biochem. - 1957. -V. 44, №2. - P. 787-795.

18. Zinkbind- ungsvermogen und Blutzuck-erwirkung von Xanthurensaure, Kynurenin und Tryptophan /G. Weitzel, E. Buddecke, F.-J. Strecker et al. //Hoppe-Seyler's Z. Physiol. - 1954. -V. 298. - P. 169-184.

19. Meyramov G. G. Cystein Protect Pancreatic B-cells of Destruction Caused by Zn+2-chelators /G. G. Meyramov, A. G. Meyramova // DIABETES. - 2003. - V. 51, №6. - P. 552.

20. Машковский М. Д., Лекарственные средства. - М., 2005. - 234 с.

21. Крылова Ю. Ф. Фармакология / Ю. Ф. Крылова, В. М. Бобырева. - М., 1999. - 446 с.