ҚАЛҚАНША БЕЗІНІҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІНІҢ КЛИНИКО-МОРФОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ РАДИОЙОДТЫ ТЕРАПИЯҒА ТӨЗІМДІЛІКТІҢ ДАМУЫНЫҢ БОЛЖАУШЫ ФАКТОРЫ РЕТІНДЕ

^{емей қ., Абай көшесі 103; е-mail: dana77792@mail.ru}

Зерттеудің мақсаты. Қалқанша безінің жоғары сараланған обыры бар науқастарда радиойодқа төзімділіктің дамуының клиникалық және морфологиялық қауіп факторларын зерттеу.

Материалдар және әдістер. Зерттеу дизайны жағдай-бақылау болып табылады. Зерттеу Абай облыстық ДСБ Ядролық медицина және онкология орталығының радионуклидті терапия бөлімшесінде ем қабылдаған науқастар арасында жүргізілді. Талдау жүргізу үшін 2021 жылғы қаңтардан 2023 жылғы желтоқсанға дейінгі кезеңде қалқанша безінің жоғары сараланған обырымен  емделген 630 науқасты қамтитын деректер базасы қалыптастырылды. Оның ішінде 373 ауру тарихы зерттеуге қосудың белгіленген критерийлеріне сәйкес келді. Статистикалық талдау SPSS 20.0 бағдарламасы арқылы жүргізілді.

Нәтижелер және талқылау. 373 науқасты талдау кезінде 60 науқаста радиойодты терапияға төзімділікпен негізгі топқа, ал қалған 313 науқас бақылау тобын құрады. Операция көлемін бағалау кезінде мойын тінін фасциалды кесу арқылы жалпы тиреоидэктомия негізгі топтағы науқастардың 58,3% орындалды, ол радиойодтық терапияға төзімділікпен сипатталады, ал бақылау тобында бұл араласудың көлемі тек 29,1% (p<0,001) қолданылды. Зерттеу топтарындағы қалқанша безінің қатерлі ісігінің негізгі гистологиялық түрлері папиллярлық (74,5%) және фолликулярлық қатерлі ісік (25,5%) болды. Қатерлі ісіктің көрсетілген гистологиялық түрлерінің фонында микрокарциноманың болуы бақылау тобындағы 8 науқаста анықталды. Алыс метастаздардың болуы бақылау тобымен салыстырғанда негізгі топтағы адамдарда (23,3% қарсы 7,3%) статистикалық айтарлықтай жиірек болды (p<0,001).

Қорытынды. Талдау негізінде лимфа түйіндерінің диссекциясымен жалпы тиреоидэктомия радиойодты терапияға төзімділігі бар науқастарда статистикалық түрде жиі байқалады деген қорытындыға келуге болады. Дегенмен, хирургиялық емдеудің өзі радиойодқа төзімділіктің дамуының себепші факторы болып табылмайды. Кеңейтілген ауқымды хирургиялық ем бастапқыда радиойодқа төзімді ісік формаларының даму қаупімен байланысты аурудың агрессивті ағымын көрсетеді. Гистологиялық зерттеу деректері, микрокарциноманы анықтау және алыс метастаздардың болуы қалқанша безінің жоғары сараланған обыры бар науқастарда радиойодты терапияға төзімділіктің даму қаупімен байланысты клиникалық және морфологиялық факторлар ретінде қарастыруға болады.

1. Global Cancer Observatory https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/popula-tions/900-world-fact-sheet.pdf

2. Показатели онкологической службы Республики Казахстан за 2022 год (статистические и аналитические материалы). Алматы; 2023: 430.

3. Haugen B.R., Alexander E.K., Bible K.C., Doherty G.M., Mandel S.J., Nikiforov Y.E., Pacini F., Randolph G.W., Sawka A.M., Schlumberger M., Schuff K.G., Sherman S.I., Sosa J.A., Steward D.L., Tuttle R.M., Wartofsky L. 2015 American Thyroid Association Management Guidelines for Adult Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer: The American Thyroid Association Guidelines Task Force on Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer. Thyroid. 2016; 26 (1): 1-133. https://doi.org/10.1089/thy.2015.0020

4. Volpe F., Nappi C., Zampella E., Di Donna E., Maurea S., Cuocolo A., Klain M. Current Advances in Radioactive Iodine-Refractory Differentiated Thyroid Cancer. Curr. Oncol. 2024; 31 (7): 3870-3884. https://doi.org/10.3390/curroncol31070286

5. Liu Y., Wang J., Hu X., Pan Z., Xu T., Xu J., Jiang L., Huang Pi., Zhang Y., Ge M. Radioiodine therapy in advanced differentiated thyroid cancer: Resistance and overcoming strategy. Drug Resistance Updates. 2023; 68: 100939. https://doi.org/10.1016/j.drup.2023.100939

6. Anderson R.T., Linnehan J.E., Tongbram V., Keating K., Wirth L.J. Clinical, safety, and economic evidence in radioactive iodine-refractory differentiated thyroid cancer: a systematic literature review. Thyroid. 2013; 23 (4): 392-407. https://doi.org/10.1089/thy.2012.0520

7. Schubert L., Mbekwe-Yepnang A.M., Wassermann J. Clinico-pathological factors associated with radioiodine refractory differentiated thyroid carcinoma status. J. Endocrinol. Invest. 2024; 47: 1573-1581. https://doi.org/10.1007/s40618-024-02352-

8. Feola T., Cozzolino A., Centello R., Pandozzi C., Tarsitano M.G., Giannetta E. Predictors of Response and Survival to Multikinase Inhibitors in Radioiodine Resistant Differentiated Thyroid Cancer. J. Pers. Med. 2021; 11 (7): 674. https://doi.org/10.3390/jpm11070674

9. Wang Y., Lu X., Liu H. Current status of the prediction for radio-iodine refractory thyroid cancer: a narrative review. Front Endocrinol. (Lausanne). 2024; 15: 1433553. https://doi.org/10.3389/fendo.2024.1433553

10. Mu Z., Zhang X., Sun D., Sun Y., Shi C., Ju G., Kai Z., Huang L., Chen L., Liang J., Lin Y. Characterizing Genetic Alterations Related to Radioiodine Avidity in Metastatic Thyroid Cancer. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2024; 109 (5): 1231-1240. https://doi.org/10.1210/clinem/dgad697

11. Meng C., Song J., Long W., Mu Z., Sun Y., Liang J., Lin Y. A user-friendly nomogram for predicting radioiodine refractory differentiated thyroid cancer. Front Endocrinol. (Lausanne). 2023; 14: 1109439. https://doi.org/10.3389/fendo.2023.1109439