АДАМ ПАПИЛЛОМАСЫ ВИРУСЫНЫҢ ИНФЕКЦИЯСЫНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК-ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАРДЫҢ РӨЛІ

Зерттеудің мақсаты. Жоғары онкогенді адам папилломасы вирусының (АПВ) түрлерінен туындаған инфекциялар адам ағзасында сақталуы мүмкін, бұл жатыр мойнының ауыр зақымдануының даму қаупін арттырады, олардың кейіннен жатыр мойны обырының инвазивтік асқынуына әкеледі.

Материалдар мен әдістер. Жатыр мойны обыры және АПВ инфекциясы туралы деректер 2024 – 2026 жылдарға арналған «Обыр алды жағдайларды тиімді диагностикалау мен емдеуге кешенді тәсілді әзірлеу арқылы АПВ зерттеу ұлттық бағдарламасы» ғылыми жобасына енгізілген 402 әйелден жиналды. Зерттеу Қазақстан Республикасы Ғылым және білім министрлігінің бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру аясында жүргізілуде.

Нәтижелер және талқылау. АПВ сынамасының оң нәтижесі бар біздің зерттеудегі әйелдердің орташа жасы 33,08±6,62 жасты құрады. АПВ жұқтырған әйелдердің ішінде әрбір үшінші әйел некеде тұрмаған – 31,2%, ажырасу 12,8% құрады. Барьердық контрацепция  әдісі 33,8%-ға белгіленді.  Бірақ контрацепцияның тосқауыл әдісін қолданғанына қарамастан, науқастар АПВ жұқтырған. АПВ-16 және және АПВ-52 қалыпты және қалыпты емес цитологиясы бар науқастарда ең көп таралған түрлері болды. Жеңіл және ауыр дисплазия көбінесе АПВ-16, АПВ-33, АПВ-52, АПВ-58 түрлерінде байқалады.

Қорытындылар. Жасы және отбасылық жағдайы сияқты әлеуметтік-демографиялық факторлар АПВ жұқтыру қаупіне айтарлықтай әсер етеді. Жас әйелдерде, тұрмыс құрмаған әйелдерде және күні бойы жұмыс істейтін әйелдерде жұқтыру деңгейі жоғары.

1. Aimagambetova G., Babi A., Issa T., Issanov A. What Factors Are Associated with Attitudes towards HPV Vaccination among Kazakhstani Women? Exploratory Analysis of Cross-Sectional Survey Data. Vaccines. 2022; 10 (5): 824. https://doi:10.3390/vaccines10050824

2. McBride A. A. Human malignancies associated with persistent HPV infection. The Oncologist. 2024; 29 (6): 457-464. https://doi:10.1093/oncolo/oyae071

3. Asthana S., Busa V., Labani S. Oral contraceptives use and risk of cervical cancer: a systematic review & meta-analysis. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 2020; 247: 163-175. https://doi:10.1016/j.ejogrb.2020.02.014

4. Sehnal B., Halaška M. J., Vlk R., Drochýtek V., Pichlík T., Hruda M., Robová H., Rob L., Tachezy R. Human papillomavirus infection (HPV) and pregnancy. Epidemiol. Mikrobiol. Imunol. 2024; 73 (1): 37-50. https://doi:10.61568/emi/11-6254/20240123/136241

5. Bao Y. P., Li N., Smith J. S., Qiao Y. L. ACCPAB members. Human papillomavirus type distribution in women from Asia: a meta-analysis. Int. J. Gynecol. Cancer. 2008; 18 (1): 71-79. https://doi:10.1111/j.1525-1438.2007.00959.x

6. Gonzalez-Yebra B., Mojica-Larrea M., Alonso R., Gonzalez A. L., Romero-Morelos P., Taniguchi-Ponciano K., Ruiz-Romero J. A., López-Romero R., Salcedo M. HPV infection profile in cervical lesions. Gac. Med. Mex. 2022; 158 (4): 222-228. https://doi:10.24875/GMM.M22000679

7. Canfell K., Smith M., Saville M., Arbyn M. HPV screening for cervical cancer is reaching maturity. BMJ. 2022; 377: 1303.

8. Celewicz A., Celewicz M., Michalczyk M., Rzepka R. Perspectives in HPV secondary screening and personalized therapy based on our understanding of HPV-related carcinogenesis pathways. Mediators Inflamm. 2020; 2020: 2607594. https://doi:10.1155/2020/2607594

9. de Sanjosé S., Brotons M., Pavón M. The natural history of human papillomavirus infection. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol. 2018; 47: 2-13.

10. Huang R., Liu Z., Sun T., Zhu L. Cervicovaginal microbiome, high-risk HPV infection and cervical cancer: mechanisms and therapeutic potential. Microbiol. Res. 2024; 287: 127857. https://doi:10.1016/j.micres.2024.127857

11. Yang H., Xie Y., Guan R., Zhao Y., Lv W., Liu Y., Zhu F., Liu H., Guo X., Tang Z., Li H., Zhong Y., Zhang B., Yu H. Factors affecting HPV infection in US and Beijing females: a modeling study. Front. Public Health. 2022; 10: 1052210. https://doi:10.3389/fpubh.2022.1052210

12. Ntanasis-Stathopoulos, I., Kyriazoglou, A., Liontos, M., Dimopoulos, M. A., Gavriatopoulou, M. Current trends in the management and prevention of human papillomavirus (HPV) infection. J. BUON. 2020; 25 (3): 1281-1285.

13. Kiseki H., Tsukahara Y., Tajima N., Tanaka A., Horimoto A., Hashimura N. Influence of co-infection complicated with human papillomavirus on cervical intraepithelial neoplasia development in patients with atypical squamous cells of undetermined significance. J. Infect. Chemother. 2017; 23 (12): 814-819. https:// doi:10.1016/j.jiac.2017.08.008

14. Lugović-Mihić L., Cvitanović H., Djaković I., Kuna M., Sesherko A. The influence of psychological stress on HPV infection manifestations and carcinogenesis. Cell Physiol. Biochem. 2021; 55 (2): 71-88. https://doi:10.33594/000000395

15. Luo Q., Zhang H., Zeng X., Han N., Ma Z., Luo H. HPV specificity and multiple infections and association with cervical cytology in Chongqing, China: a cross-sectional study. BMC Infect. Dis. 2024; 24 (1): 804. https://doi:10.1186/s12879-024-09693-3

16. del Pino M., Vorsters A., Joura E. A., Doorbar J., Haniszewski M., Asensio Gudina I., Kodjamanova P., Velicer C., Drury R. Risk factors for human papillomavirus infection and disease: a targeted literature summary. J. Med. Virol. 2024; 96 (2): e29420. https://doi:10.1002/jmv.29420

17. Mortaki D., Gkegkes I. D., Psomiadou V., Blontzos N., Prodromidou A., Lefkopoulos, F., Nicolaidou E. Vaginal microbiota and human papillomavirus: a systematic review. J. Turk. Gynecol. Assoc. 2020; 21: 193-200. https://doi:10.4274/jtgga.galenos.2019.2019.0051

18. Okunade K. S. Human papillomavirus and cervical cancer. J. Obstet. Gynaecol. 2020; 40 (5): 602-608. https:// doi:10.1080/01443615.2019.1634030

19. Ren X., Hao Y., Wu B. Efficacy of prophylactic human papillomavirus vaccines on cervical cancer among the Asian population: a meta-analysis. Front. Microbiol. 2022; 13: 1052324. https://doi:10.3389/fmicb.2022.1052324

20. Carse S., Bergant M., Schaefer G. Advances in targeting HPV infection as potential alternative preventive means. Int. J. Mol. Sci. 2021; 22 (4): 2201. https://doi:10.3390/ijms22042201

21. Teng P., Hao M. A population-based study of age-related associations between vaginal pH and the development of cervical intraepithelial neoplasia. Cancer Med. 2020; 9: 1890-1902.

22. Protasova A. E., Lyashchenko V. A. Socio-demographic and clinical-morphological features of common forms of invasive cervical cancer. Tumors Female Reprod. Syst. 2021; 17 (2): 93-99. https://doi:10.17650/1994-4098-2021-17-2-93-99

23. Eun T. J., Perkins R. B. Screening for cervical cancer. Med. Clin. North Am. 2020; 104 (6): 1063-1078. https://doi:10.1016/j.mcna.2020.08.006

24. Usyk M., Zolnik C. P., Castle P. E., Porras C., Herrero R., Gradissimo A., Gonzalez P., Safaeian M., Schiffman M., Burk R. D. Cervicovaginal microbiome and natural history of HPV in a longitudinal study. PLoS Pathog. 2020; 16: e1008376. https://doi:10.1371/journal.ppat.1008376

25. Tamarelle J., Thiébaut A., de Barbeyrac B., Bébéar C., Ravel J., Delarocque-Astagneau E. The vaginal microbiota and its association with HPV, Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae and Mycoplasma genitalium infections: a systematic review and meta-analysis. Clin. Microbiol. Infect. 2018; 25: 35-47. https://doi:10.1016/j.cmi.2018.04.019

26. Tao X., Austin R. M., Yu T. Risk stratification for cervical neoplasia using extended high-risk HPV genotyping in women with ASC-US cytology: A large retrospective study from China. Cancer Cytopathol. 2022; 130 (4): 248-258. https://doi:10.1002/cncy.22536