COVID-19 пандемиясы және Қазақстанда өкпе обырымен сырқаттанушылық: пандемияға дейінгі және пандемиялық кезеңдерді салыстырмалы зерттеу

Зерттеудің мақсаты. Компоненттік талдау арқылы COVID-19 пандемиясының өкпенің қатерлі ісігімен сырқаттанушылыққа әсерін бағалау.

Материалдар мен әдістер. Зерттеу материалы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің өкпе обырына қатысты деректері болды (7-нысан). 2011 жылдан 2020 жылға дейінгі жағдайлар санына негізделген сырқаттанушылық динамикасын талдау үшін компоненттік әдіс қолданылды.

Нәтижелер және талқылау. 2011 және 2020 жылдарды талдай отырып, біз өкпенің қатерлі ісігінің төмендеу тенденциясын анықтадық (p=0,000). Алайда, 2019 және 2020 жылдарды салыстыра отырып, біз аурудың күрт төмендеуін таптық. Жалпы төмендеу −2,22⁰/₀₀₀₀ болды және халықтың жас құрылымындағы өзгерістерге (∑ΔA=+0,34⁰/₀₀₀₀), ауру қаупіне (∑ΔR=−2,52⁰/₀₀₀₀) және жас құрылымы мен ауру қаупінің жиынтық әсеріне (∑ΔAR=−0,04⁰/₀₀₀₀) байланысты болды. Төмендеу негізінен ауру қаупінің әсерінен болды. Компоненттік талдау есептеулеріне сәйкес, 2020 жылы 3 856 пациент күтілді, бірақ оның орнына пациенттер саны азайып, 3 375 құрады және бұл ауру қаупінің өзгеруінен болатын жағдайлардың төмендеуімен сипатталады.

Қорытындылар. COVID-19 пандемиясы Қазақстанда өкпе обырымен сырқаттанушылық көрсеткішін айтарлықтай төмендетті. Пандемия жағдайында онкологиялық аурулармен күресудің толық әсерін түсіну және тиісті шаралар қабылдау үшін қосымша талдау мен зерттеу қажет.

1. Гланц С. Медико-биологическая статистика. – М.: Практика, 1998. – 459 с.

2. Двойрин В. В. Компонентный анализ динамики заболеваемости злокачественными новообразованиями (методические рекомендации) / В. В. Двойрин, Е. М. Аксель. – М., 1987. – 10 с.

3. Мерков А. М. Санитарная статистика / А. М. Мерков, Л. Е. Поляков. – Л.: Медицина, 1974. – 384 с.

4. Dinmohamed A. G. Fewer cancer diagnoses during the COVID-19 epidemic in the Netherlands /A. G. Dinmohamed, O. Visser, R. H. A. Verhoeven //Lancet Oncol. – 2020. – V. 21 (6). – Р. 750-751. doi:10.1016/S1470-2045(20)30265-5.

5. Ferlay J. Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer, 2023, [cited 2023 Aug 4] / J. Ferlay, M. Ervik, F. Lam //https://gco.iarc.fr/today.

6. Kasymjanova G. The Impact of COVID-19 on the Diagnosis and Treatment of Lung Cancer at a Canadian Academic Center: A Retrospective Chart Review /G. Kasymjanova, A. Anwar, V. Cohen // Curr. Oncol. – 2021. – V. 28, №6. – P. 4247-4255. doi:10.3390/curroncol28060360.

7. Kortlever T. L. The national FIT-based colorectal cancer screening program in the Netherlands during the COVID-19 pandemic / T. L. Kortlever, L. de Jonge, P. H. A. Wisse // Prev. Med. (Baltim). – 2021. – V. 15. – P. 1106643. doi: 10.1016/j.ypmed.2021.106643.

8. Mangone L. The Influence of COVID-19 on New Lung Cancer Diagnoses, by Stage and Treatment, in Northern Italy /L. Mangone, F. Marinelli, I. Bisceglia //Biology (Basel). – 2023. – V. 12, №3. – P. 390. doi:10.3390/biology12030390.

9. Mitchell H. Impact of COVID-19 control on lung, breast, and colorectal pathological cancer diagnoses. A comparison between the Netherlands, Aotearoa New Zealand, and Northern Ireland / H. Mitchell, J. Mclean, A. T. Gavin //BMC Cancer. – 2023. – V. 23 (1). – P. 700. doi:10.1186/s12885-02311216-3.

10. Park J. Y. Collateral effects of the coronavirus disease 2019 pandemic on lung cancer diagnosis in Korea /J. Y. Park, Y. J. Lee, T. Kim // BMC Cancer. – 2020. – V. 20 (1). – Р. 1040. doi:10.1186/s12885-02007544-3.

11. Rosenbaum L. The Untold Toll - The Pandemic's Effects on Patients without Covid-19 // N. Engl. J. Med. – 2020. – V. 382 (24). – Р. 23682371. doi:10.1056/NEJMms2009984.

12. WHO. WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19–11 March 2020 [Internet]. 2020 [cited 2023 Aug 3]. Available from: https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-atthe-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020.

13. World Health Organization. COVID-19 weekly epidemiological update. Edition 154 published 3 August 2023, [cited 2023 Aug 3] //https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiologicalupdate-on-covid-19---3-august-2023.