Қазақстан Республикасының Ақтөбе облысында қызылшамен сырқаттанушылық бойынша эпидемиологиялық жағдайды бағалау

Кіріспе. Қызылша тиімді және қауіпсіз вакциналарға қарамастан, денсаулық сақтаудың маңызды мәселелерінің бірі болып қала береді.

Зерттеу мақсаты: Қазақстан мен Ақтөбе облысындағы 2004-2023 жылдардағы қызылшаның эпидемиялық процесінің көпжылдық динамикасын талдау.

Материалдар мен әдістер. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің (ҚР ДСМ), ҚР ДСМ санитарлық - эпидемиологиялық бақылау комитетінің (СЭК) сайттарынан қызылшамен сырқаттанушылық көрсеткіштері туралы статистикалық деректер және Ақтөбе облысы бойынша СЭК департаментінің статистикалық есептері. Зерттеу дизайны – сипаттамалық ретроспективті. Алынған мәліметтер Excel және Statistica 10.0 статистикалық бағдарламаларының көмегімен өңделді.

Нәтижелері: ҚР-да 2004 жылдан 2023 жылға дейін 2005 жылы сырқаттанушылықтың өсуі байқалды. Қызылша бойынша эпидемиологиялық салауаттылық кезеңі аурушаңдық деңгейі 0,7-1,0 шегінде ауытқыған 2006 жылдан 2014 жылға дейінгі уақыт кезеңі болды. 2015 жылы көрсеткіш – 13,5 құрады, одан кейін 2016 жылы жағдайлардың тіркелуі 0,7%-ға төмендеді. 2019 жылдан бастап сырқаттанушылық көрсеткіштерінің 24 есе күрт өсуі байқалды (2019 жылы – 72,9 (100 мың тұрғынға шаққанда), 2018 жылы – 3,2. 0 сырқаттанушылықтың елеулі өсімі: елде 29 648 расталған жағдай тіркелді, олардың ішінде 14 жасқа дейінгі балалар 80% – 8 құрады, Ақтөбе облысы бойынша-тиісінше 2179 және 79% – город, қала тұрғындары 2-3 есе, ал 2015 жылы ауыл тұрғындарына қарағанда 20 есе жиі ауырған. Ауру вакцинацияланбаған балалар арасында (58,3%) вакцинация жасына жетпегендіктен-47,3%, медициналық ауытқулар – 30,4% және бас тартулар – 22,3% тіркелді.

Қорытындылар: қызылшамен сырқаттанушылықтың өсуі жалпы ел бойынша вакцинациямен қамтудың біркелкі емесстігі, халықтың жауапкершілігінің төмен деңгейі, көрші елдерде қызылшамен сырқаттанушылықтың жоғарылауы және Халықтың көші-қонының жоғары деңгейі сияқты факторларға байланысты.

1. Всемирная организация здравоохранения // Элиминация кори и краснухи. – 2008 // http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/180776/e96153-Rus-final-version.pdf (дата обращения: 10.01.2024 г.).

2. Габасова М. К. Эпидемиологическая ситуация по кори в Республике Казахстан по данным ретроспективного анализа / М. К. Габасова, А. Б. Даниярова, Л. Ж. Алекешева //Вестник КазНМУ. – 2020. – №1. – С. 388-393.

3. Голубкова А. А. Эпидемический процесс кори в условиях разных стратегий вакцинопрофилактики в крупном промышленном центре Среднего Урала / А. А. Голубкова, Т. А. Платонова, С. С. Смирнова // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2019. – №18(1). – С. 34-42.

4. Голубкова А. А. Корь. Характеристика эпидемического процесса и его детерминант в условиях реального времени (на примере вспышки кори в Екатеринбурге в 2016 г.) /А. А. Голубкова, Т. А. Платонова, А. Н. Харитонов // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2017. – №16 (6). – С. 54-58.

5. Жузжасарова А. А. Показатель вакцинального статуса и заболеваемости корью в Республике Казахстан /А. А. Жузжасарова, Д. А. Баешева, Б. Р. Турдалина // Наука и здравоохранение. – 2021. – №4. – С. 155-162.

6. Кенесариев У. И. Зависимость заболеваемости населения Актюбинской области от района проживания /У. И. Кенесариев, Н. Ж. Жакашов, С. Ш. Сламкулова // Вестник КазНМУ. – 2010. – №4. – С. 181-183.

7. Колпаков С. Л. Опыт изучения эпидемического процесса кори в Приморском крае в современный период /С. Л. Колпаков, А. А. Яковлев, Л. М. Алексеева // Дальневосточный медицинский журнал. – 2006. – №1. – С. 24-27.

8. Куимова И. В. Клинико-эпидемиологическая характеристика кори на современном этапе /И. В. Куимова, Е. И. Краснова, Е. Н. Кибирева // Лечащий врач. – 2020. – №1. – С. 7-9.

9. Лаврентьева И. Н. Выявление случаев кори во Вьетнаме в период распространения новой коронавирусной инфекции / И. Н. Лаврентьева, М. Хоанг, А. Ю. Антипова //Инфекция и иммунитет. – 2022. – №1. – С. 105-112.

10. Нажмеденова А. Г. Эпидемиологическая ситуация по кори и краснухе /А. Г. Нажмеденова, М. Б. Сыздыкова, С. А. Амиреев // Вестник КазНМУ. – 2016. – №1. – С. 140-143.

11. Ниязалиева М. С. Характеристика эпидемического процесса кори в Кыргызской Республике /М. С. Ниязалиева, О. В. Цвиркун, В. С. Тойгомбаева // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2021. – №20 (4). – С. 79-88.

12. Поздняков А. А. Проявления эпидемического процесса кори и краснухи на современном этапе /А. А. Поздняков, О. П. Чернявская // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2018. – №17 (5). – Р. 45-53.

13. Постановление Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 1 ноября 2023 года № 7 «О проведении санитарно-противоэпидемических и санитарно-профилактических мероприятий против кори» // https://online.zakon.kz/Document/doc_id=37847304 (дата обращения: 10.01.2024 г.).

14. Семененко Т. А. Анализ и перспективы развития эпидемической ситуации по кори в условиях пандемии COVID-19 /Т. А. Семененко, А. В. Ноздрачева // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2021. – №20 (5). – С. 21-31.

15. Сурхаева А. В. Клинико-эпидемиологическая характеристика кори на современном этапе /А. В. Сурхаева, М. Р. Брциева // Вестник науки. – 2024. – №1 (70). – С. 881-886.

16. Тиркашев О. С. Изучение клинических и эпидемиологических особенностей кори / О. С. Тиркашев, Г. Б. Мустаева, Е. В. Брянцева // Science and education. – 2023. – №2. – С. 420-428.

17. Цвиркун О. В. Эпидемический процесс кори в разные периоды ее вакцинопрофилактики /О. В. Цвиркун, Н. Т. Тихонова, Г. В. Ющенко // Эпидемиология и вакцинопрофилактика. – 2015. – №14(2). – С. 80-87.

18. Chen H. L. Measles re-emerges and recommendation of vaccination / H. L. Chen, R. B. J. Tang // Chin. Med. Assoc. – 2020. – №83(1). – Р. 5-7.

19. Durrheim D. N. Measles – The epidemiology of elimination / D. N. Durrheim, N. S. Crowcroft, P. M. Strebel // Vaccine. – 2014. – №32 (51). – P. 20-31.

20. Geier D. A. Childhood MMR vaccination and the incidence rate of measles infection: a ten year longitudinal cohort study of American children born in the 1990s / D. A. Geier, J. K. Kern, M. R. Geier // BMC Pediatrics. – 2019. – №10. – Р. 1-11.

21. Kumar D. Measles: Back again /D. Kumar, C. Sabella //Cleveland Clinic journal of medicine. – 2016. – №83(5). – Р. 340-344.

22. Masresha B. The impact of the COVID-19 pandemic on measles surveillance in the World Health Organisation African Region, 2020 / B. Masresha, R. Luce, R. Katsande //Pan. Afr. Med. J. – 2021. – №39 (192). – Р. 1-13.

23. Measles vaccines: WHO position paper. April 2017 // Wkly Epidemiol Rec. – 2017. – №92(17). – Р. 205-227.

24. Ristić M. Sero-epidemiological study in prediction of the risk groups for measles outbreaks in Vojvodina, Serbia /M. Ristić, V. Milošević, S. Medić // PloS one. – 2019. – №14(5). – Р. 1-18.

25. Sabella C. Measles: not just a childhood rash //Cleve Clin. J. Med. – 2010. – №77 (3). – Р. 1-13.

26. Sasco A. J. Measles infection and Parkinson's disease / A. J. Sasco, R. S Jr. Paffenbarger // Am. J. Epidemiol. – 1985. – №122 (6). – Р. 129-151.

27. Tomljenovic M. Measles outbreak in DubrovnikNeretva County, Croatia, May to June 2018 /M. Tomljenovic, M. Lakic, Т. Vilibic-Cavlek, A. BabicErceg // Euro surveillance: bulletin Europeen sur les maladies transmissibles = European communicable disease bulletin. – 2020. – №25(7). – Р. 1-7.

28. World Health Organization. Progress in reducing global measles deaths: global measles and rubella laboratory network—update // Wkly Epidemiol Rec. – 2006. – №81. – Р. 90-94.