Мұнай-газды аймақтарда тұрған балалар мен жасөспірімдердің биоэлементтік мәртебесінің ерекшеліктері

Газ кен орындарын қарқынды игеру жағдайында экологиялық қауіпсіздік мәселелері күн өткен сайын маңызды бола түсуде. Газ өндірудің жоғары қарқыны және оны химиялық өңдеудің өсуі газ саласы кәсіпорындарын қоршаған ортаның ластануының қуатты көзіне айналдырды, бұл халықтың денсаулығына нақты қауіп төндіреді, аурушаңдықтың жоғарылауына және экологиялық себеп болған патологиялық жағдайлардың өсуіне ықпал етеді. Зерттеудің мақсаты әр түрлі дене даму деңгейіндегі балалардағы сүйек тіндерінің минералдануын зерттеу, остеопенияның даму қаупі жоғары топтарға балаларды жіктеу критерийлері бола алатын физикалық даму нұсқаларын анықтау және оларды әрі қарай терең зертханалық-аспаптық зерттеу жүргізуге көрсеткішті анықтау. 14-17 жас аралығындағы 519 жасөспірім тексерілді, оның 349-ы мұнай-газ аймағында тұрады, 170-і бақылау тобы. Сүйек метаболизмінің параметрлерін анықтау үшін антропометрия және биохимиялық қан анализі жүргізілді (остеокальцин, кальций, фосфор, PTH, P1NP, b-Crosslaps). Нәтижесінде мұнай-газ аймағындағы балалардағы физикалық даму және сүйек метаболизмі көрсеткіштері бақылау тобына қарағанда төмен екендігі анықталды. P1NP/b-Crosslaps, сүйектерді қайта құру процестерінің арақатынасын сипаттайтын индикатор негізгі топ балаларында шамамен 2 есе төмен болды (p=0,039), бұл мұнай-газ аймағында тұратын балалардың сүйек тініндегі резорбтивті процестердің, синтетикалыққа қарағанда салыстырмалы басым екендігін көрсете алады.

1. Carson V, Tremblay MS, Chastin SFM. Cross-sectional associations between sleep duration, sedentary time, physical activity and adiposity indicators among Canadian preschool children using compositional analyses. BMC PublicHeal. 2017;17(Suppl 5):848.

2. Poitras VJ, Gray CE, Janssen X, Aubert S, Carson V, Faulkner G, et al. Systematic review of the relationships between sedentary behavior and health indicators in the early years (aged 0-4 years) BMC Public Heal. 2017;17(868):65–89.

3. Chaput JP, Colley RC, Aubert S, Carson V, Janssen I, Roberts KC, et al. Proportion of preschool-aged children meeting the Canadian 24-hour movement guidelines and associations with adiposity: results from the Canadian health measures survey. BMC PublicHeal. 2017;17(Suppl 5):829.

4. Kuzik N, Poitras VJ, Tremblay MS, Lee EY, Hunter S, Carson V. Systematic review of the relationships between combinations of movement behaviors and health indicators in the early years (0 to 4 years) BMC Public Heal. 2017;17(Suppl 5):849.

5. Carson V, Hunter S, Kuzik N, Gray CE, Poitras VJ, Chaput JP, et al. Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in school-aged children and youth: an update. ApplPhysiolNutrMetab. 2016;41(6 Suppl 3):S240–S265.

6. World Health Organization. WHO guidelines on physical activity, sedentary behaviour and sleep for children under 5 years of age. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2019.

7. Захарова И. Н., Коровина Н. А., Дмитриева Ю. А. Роль метаболитов витамина D при рахите у детей // Педиатрия: журнал им. Г.Н. Сперанского. – 2010. – Т. 89, № 3. – С. 68–73.2.

8. Acar S., DemirК., Shi Y. Genetic сauses of rickets // Clin. Res. Pediatr. Endocrinol. – 2017. – Vol. 9, Suppl. 2. – Pp. 88–105. 5. Holick M.F., Grant W.B. Vitamin D status and ill health. LancetDiabetesEndocrinol. – 2014. – Vol. 2, No. 4. – Pp. 273–274.

9. Saxton RA, Sabatini DM (2017) mTOR signaling in growth, Metabolism, and Disease. Cell 168(6):960–976

10. Ключников С.О., Кравчук Д.А., Оганнисян М.Г. Остеопороз у детей и его актуальность для детской спортивной медицины. Российский вестник перинатологии и педиатрии. 2017;62(3):112– 120. doi: 10.21508/1027-4065-2017-62-3-112-120.

11. Chen J, Long F (2018) mTOR signaling in skeletal development and disease. BoneRes 6:1

12. Williamson AA, Mindell JA, Hiscock H, JonQuach J. Sleep problem trajectories and cumulative socio-ecological risks: birth to schoolage. J Pediatr. 2019;215:229–237.

13. Reilly JJ, Hughes AR, Janssen X, et al. GRADE-ADOLOPMENT process to develop 24-hour movement behavior recommendations and physical activity guidelines for the under 5s in the UK, 2019. J PhysActHealth. 2020;17(1):101–108.

14. Мальцев С.В., Мансурова Г.Ш. Снижение минеральной плотности кости у детей и подростков: причины, частота развития, лечение. Вопросы современной педиатрии. 2015;14 (5):573–578. doi: 10.15690/vsp.v14i5.1442.

15. Гладкова Е. В., Федонников А. С., Царева Е. Е., Моисеев Е. П., Карякина Е. В., Персова Е. А. и др. Система лабораторно-инструментальной оценки состояния метаболизма костной ткани. Фундаментальные исследования. 2015; (1—5): 925—8.

16. Тыртова Д. А., Эрман М. В., Тыртова Л. В., Ивашикина Т. М. Остеопороз в детском и подростковом возрасте: состояние проблемы. Вестник Санкт-Петербургского университета. 2009;11(2):164–173.

17. Murata K, Fang C, Terao C, Giannopoulou EG, Lee YJ, Lee MJ, Mun SH, Bae S, Qiao Y, Yuan R, Furu M, Ito H, Ohmura K, Matsuda S, Mimori T, Matsuda F, Park-Min KH, Ivashkiv LB (2017) Hypoxia-sensitive COMMD1 integrates signaling and cellular metabolism in human macrophages and suppresses osteoclastogenesis. Immunity 47(1):66–79 e.

18. Karner CM, Long F (2018) Glucose metabolism in bone. Bone 115:2–7.

19. Okely AD, Ghersi D, Hesketh KD, Santos R, Loughran SP, Cliff DP, et al. A collaborative approach to adopting/adapting guidelines - the Australian 24-hour movement guidelines for the early years (birth to 5 years): an integration of physical activity, sedentary behavior, and sleep. BMC Public Health. 2017;17(Suppl 5):869.

20. Huynh H, Wan Y (2018) mTORC1 impedes osteoclast differentiation via calcineurin and NFATc1. CommunBiol 1:29

21. ParticipACTION. The Role of the Family in the Physical Activity, Sedentary and Sleep Behaviours of Children and Youth. The 2020 ParticipACTION Report Card on Physical Activity for Children and Youth. Toronto: ParticipACTION; 2020.

22. C. Song, J. Cao, Y. Lei, H. Chi, P. Kong, G. Chen, T. Yu, J. Li, R. Kumar Prajapati, J. Xia, J. Yan Nuciferine prevents bone loss by disrupting multinucleated osteoclast formation and promoting type H vessel formation FASEB J. (2020)

23. Andreotti G, Méndez BL, Amodeo P, Morelli MAC, Nakamuta H, Motta A. Structural Determinants of Salmon Calcitonin Bioactivity-The Role of the Leu Based Amphiphatic α-helix. J Biol Chem 2006;281:24193- 24203.

24. Green FR, Lynch B, Kaiser ET. Biological and physical properties of a model calcitonin containing a glutamate residue interrupting the hydrophobic face of the idealized amphiphilic alphahelical region. Proc Natl Acad Sci USA 1987;84:8340-8344.