Фармакологиялық қадағалау жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру жолдары

Бұл жұмыстың мақсаты дәрілік препараттардың жағымсыз реакцияларының мониторингі жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру жолдарын анықтау болды.
Осы мақсатта MEDLINE (PubMed), Trip Database, Cochrane Library дерекқорларындағы қолжетімді көздерден алынған әдебиеттерге жүйелі талдау жүргізілді.
Фармакологиялық қадағалаудың жағымсыз дәрілік реакциялар туралы ақпаратты жинаудың негізгі тәсілі – бұл денсаулық сақтау қызметкерлері мен пациенттер жібере алатын спонтанды хабарламалар жүйесі. Бүгінгі таңда ДДҰ да, Еуропалық Одақ та пациенттердің жаңа және сирек жағымсыз реакцияларды уақтылы анықтауға мүмкіндік беретін тікелей хабарламаларының маңыздылығын мойындайды. Алайда, осыған қарамастан, пациенттердің карта-хабарламаларының жетіспеушілігі және олардың фармакологиялық қадағалау жүйесі туралы ақпараттың аздығы проблемалары бар. Бұл басылымда мұндай хабарламалардың жетіспеушілігінің себептері және әртүрлі елдердің тәжірибелеріндегі жағымсыз реакциялар туралы хабарламалардың санын көбейтуге бағытталған іс-шаралар талданады.
Мәдениеттер мен құндылықтардың айырмашылығын, сондай-ақ бүгінгі күнге дейінгі жағдайлардың өзгергіштігін ескере отырып, қолданылатын әдістер мәселені толық шешу үшін әрқашан қолайлы бола бермейді. Сондықтан жаңа әдістерді әзірлеу және қазірдің өзінде жасалған әдістерді бейімдеу бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып табылады.

1. Асецкая И. Л. Система фармаконадзора в Евразийском экономическом союзе / И. Л. Асецкая, С. К. Зырянов, А. С. Колбин, Д. Ю. Белоусов // Качественная клиническая практика. – 2018. – №4. – С. 53-72.

2. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-320/2020 «Об утверждении правил проведения фармаконадзора и мониторинга безопасности, качества и эффективности медицинских изделий».

3. Фармаконадзор и мониторинг побочных действий [Электронный ресурс] / Национальный центр экспертизы лекарственных средств и медицинских изделий. – Электрон. текстовые дан. – Режим доступа: https://www.ndda.kz/pages/farmakonadzor-i-monitoring-pobochnykhdeistvii_1453112234. – Загл. с экрана.

4. Al Dweik R. Factors affecting patient reporting of adverse drug reactions: a systematic review / R. Al Dweik, D. Stacey, D. Kohen, S. Yaya // British Journal of Clinical Pharmacology. – 2017. – V. 83 (4). – P. 875-883.

5. Almandil Noor B. Healthcare professionals’ awareness and knowledge of adverse drug reactions and pharmacovigilance / Noor B. Almandil // Saudi Medical Journal. – 2016. – V. 37 (12). – P. 1359-1364.

6. Alomar M. Post marketing surveillance of suspected adverse drug reactions through spontaneous reporting: current status, challenges and the future / M. Alomar, A. M. Tawfiq, N. Hassan, S. Palaian // Therapeutic Advances in Drug Safety. – 2020. – V. 11. – ISSN 2042-0986.

7. Bahk C. Y. Increasing Patient Engagement in Pharmacovigilance Through Online Community Outreach and Mobile Reporting Applications: An Analysis of Adverse Event Reporting for the Essure Device in the US / C. Y. Bahk, M. Goshgarian, K. Donahue, C. C. Freifeld, C. M. Menone, C. E. Pierce, H. Rodriguez, J. S. Brownstein, R. Furberg, N. Dasgupta // Pharmaceutical Medicine. – 2015. – V. 29 (6). – P. 331-340.

8. de Vries S. T. Motives to Report Adverse Drug Reactions to the National Agency: A Survey Study among Healthcare Professionals and Patients in Croatia, The Netherlands, and the UK / S. T. de Vries, P. Denig, A. Andrić, Di Giusti M. Dimov, A. Ptaszynska-Neophytou, L. Härmark, P. G. M. Mol ; on behalf of the IMI Web-RADR Work Package 3b Consortium and SCOPE Joint Action Work Package 4 // Drug Safety. – 2021. – V. 44 (10). – P. 1073-1083.

9. Hadi M. A. Pharmacovigilance: pharmacists’ perspective on spontaneous adverse drug reaction reporting / M. A. Hadi, C. F. Neoh, R. M. Zin, M. E. Elrggal, E. Cheema // Integrated Pharmacy Research and Practice. – 2017. – V. 6. – P. 91-98.

10. Inácio P. The value of patient reporting to the pharmacovigilance system: a systematic review / P. Inácio, A. Cavaco, M. Airaksinen // British Journal of Clinical Pharmacology. – 2017. – V. 83 (2). – P. 227-246.

11. Islam M. A. Public Awareness about Medicine Information, Safety, and Adverse Drug Reaction (ADR) Reporting in Dammam, Saudi Arabia / M. A. Islam, A. F. Al-Karasneh, A. A. Naqvi, D. M. AlShayban, F. Al-Hayek, S. Al-Badrani, R. Al-Salem, S. A. Ghori // Pharmacy. – 2020. – V. 8 (4) : 222.

12. Ito S. Estimation of the Under-Reporting of Suspected Serious Adverse Drug Reactions in Japan Using An Interrupted Time Series Analysis / S. Ito, M. Narukawa // Therapeutic Innovation & Regulatory Science. – 2022. – V. 56 (2). – P. 358-365.

13. Kim S. A cross-sectional survey of knowledge, attitude, and willingness to engage in spontaneous reporting of adverse drug reactions by Korean consumers / S. Kim, Y. M. Yu, M. You, K. H. Jeong, E. Lee // BMC Public Health. – 2020. – V. 20 : 1527.

14. Lopez-Gonzalez E. Effect of an educational intervention to improve adverse drug reaction reporting in physicians: a cluster randomized controlled trial / E. Lopez-Gonzalez, M. T. Herdeiro, M. Piñeiro-Lamas, A. Figueiras ; On behalf of the GREPHEPI group // Drug Safety. – 2015. – V. 38 (2). – P.189-196.

15. Ribeiro-Vaz I. How to promote adverse drug reaction reports using information systems - a systematic review and meta-analysis/ I. RibeiroVaz, A. M. Silva, C. Costa Santos, R. Cruz-Correia // BMC Medical Informatics and Decision Making. – 2016. – V. 16 : 27.

16. Safety monitoring of medical products: reporting system for the general public [Электронный ресурс] / World Health Organization. – Электрон. текстовые дан. – Geneva: World Health Organization. – 2012. – 26 p. – ISBN 9789241503198.

17. Sales I. Public awareness and perception toward Adverse Drug Reactions reporting in Riyadh, Saudi Arabia / I. Sales, H. Aljadhey, Y. Albogami, M. A. Mahmoud // Saudi Pharmaceutical Journal. – 2017. – V. 25 (6). – P. 868-872.

18. Salgueiro E. What can we learn from the public’s understanding of drug information and safety? A population survey / E. Salgueiro, C. Gurruchaga, F. J. Jimeno, C. Martínez-Múgica, L. H. Martín Arias, G. Manso // International Journal of Pharmacy Practice. – 2019. – V. 27 (1). – P. 96-104.

19. Sandberg A. Under-Reporting of Adverse Drug Reactions in Finland and Healthcare Professionals’ Perspectives on How to Improve Reporting / A. Sandberg, V. Salminen, S. Heinonen, M. Sivén // Healthcare. – 2022. – V. 10 (6) : 1015

20. Suyagh M. Pharmacist’s knowledge, practice and attitudes toward pharmacovigilance and adverse drug reactions reporting process / M. Suyagh, D. Farah, R. Abu Farha // Saudi Pharmaceutical Journal. – 2015. – V. 23 (2). – P. 147-153.

21. Vaismoradi M. Adverse Drug Reactions in Norway: A Systematic Review / M. Vaismoradi, P. A. Logan, S. Jordan, H. Sletvold // Pharmacy. – 2019. – V. 7 (3) : 102

22. van Hunsel F. Experiences with adverse drug reaction reporting by patients: an 11-country survey / F. van Hunsel, L. Härmark, S. Pal, S. Olsson, K. van Grootheest // Drug Safety. – 2012. – V. 35 (1). – P. 45-60.

23. van Hunsel F. Motives for reporting adverse drug reactions by patient-reporters in the Netherlands / F. van Hunsel, C. van der Welle, A. Passier, E. van Puijenbroek, K. van Grootheest // European Journal of Clinical Pharmacology. – 2010. – V. 66 (11). – P. 1143-1150.