2010-2023 ЖЫЛДАР АРАЛЫҒЫНДА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЕРЕСЕК ТҰРҒЫНДАР АРАСЫНДА АРТЕРИАЛЬДЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯСЫНЫҢ ТАРАЛУЫНЫҢ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Кіріспе. Мақалада артериялық гипертензия бойынша есепте тұрған Қазақстан Республикасының еңбекке қабілетті ересек тұрғындары арасында 2010 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңде жүргізілген ретроспективті талдау ұсынылған. Зерттеу барысында осы аурудың таралу жиілігі мен динамикасы, оның ерлер мен әйелдер арасында таралуы, сондай-ақ тән ерекшеліктерін анықтай отырып, қала мен ауыл тұрғындары арасындағы салыстырмалы деректер қарастырылды.

Зерттеудің мақсаты. Қазақстан Республикасында еңбекке қабілетті жастағы адамдар арасында қан қысымының таралу жиілігін арттыратын факторларды сипаттау.

Материалдар және әдістер. Зерттеу Материалы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2010-2023 жылдардағы республикалық электрондық денсаулық сақтау орталығында артериялық гипертензия бойынша есепте тұрған еңбекке қабілетті жастағы адамдардың деректер базасы болып табылады. Зерттеу әдісі Microsoft Excel көмегімен статистикалық өңдеу болды және SPSS статистикалық бағдарламасы арқылы талданды.

Нәтижелер және талқылау. Қазақстан Республикасының аумағында ересек тұрғындар арасында жоғары қан қысымының тіркелген барлық жағдайлары талданды. Жыныс-жас ерекшеліктерін және пациенттердің тұратын жерін ескере отырып статистикалық зерттеулер жүргізілді. Бұл аурудың қалалық және ауылдық тұрғындар арасында таралуын талдау барысында оның қалалардағы ересектер арасында жиі кездесетіні анықталды. Қала тұрғындары арасында аурудың жоғары таралуының негізгі себептерінің бірі-жоғарыда аталған профилактикалық және диагностикалық шаралардың көпшілігі негізінен қалалық жағдайларда жүзеге асырылады.

Қорытындылар. Еңбекке қабілетті жастағы қала тұрғындары арасында қан қысымының жиі кездесетін негізгі себептерін келесі факторларды ажыратуға болады: ауыл тұрғындарымен салыстырғанда қала тұрғындары арасындағы стресстің жоғары деңгейі. Артериялық гипертензия (AG) ауылдық тұрғындармен салыстырғанда еңбекке қабілетті қала тұрғындары арасында жиі кездеседі. Бұл құбылысты түсіндіретін бірнеше факторлар бар: Стресс және психоэмоционалды стресс, дұрыс тамақтанбау, физикалық белсенділіктің төмендеуі, экологиялық факторлар, медициналық көмекке қол жетімділік, әлеуметтік-экономикалық факторлар. Осылайша, артериялық гипертензияның дамуына қалалық ортаға жиі тән көптеген факторлардың жиынтығы әсер етеді. Осы факторларды жою және өмір салтын өзгерту қала тұрғындарының гипертензия деңгейін төмендетуге көмектеседі.

1. Global report on hypertension: the race against a silent killer. Geneva: World Health Organization; 2023: 291.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 23 қазандағы № ҚР ДСМ-149/2020 бұйрығы. Созылмалы аурулары бар адамдарға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру, байқаудың мерзімділігі мен мерзімдерін, диагностикалық зерттеулердің міндетті минимумы мен еселігі қағидаларын бекіту туралы.

3. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016-2020 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы.

4. Цыганкова Д.П., Федорова Н.В., Кривошапова К.Е., Максимов С.А., Индукаева Е.В., Шаповалова Э.Б., Артамонова Г.В., Барбараш О.Г. Социально-экономические факторы риска артериальной гипертензии у пожилых лиц. Сибирский журнал клинической и экспериментальной медицины. 2020; 35 (4): 111-118.

5. Муханова Г.Т., Иманова Ж.А.,Имамбаев Н.И.,Саханова Л:Х. Некоторые аспекты динамического наблюдения пациентов с артериальной гипертензией. РЦРЗ: Аналитический обзор для формирования политики. Нур-Султан; 2019: 15.

6. Турушева А.В., Котовская Ю.В., Фролова Е.В., Богданова Т.А., Кузнецова О.Ю. Влияние артериальной гипертензии на смертность и развитие гериатрических синдромов. Артериальная гипертензия. 2022; 28 (4): 419-427. https://doi.org/10.18705/1607-419X-2022-28-4-419-427

7. Ковалькова Н.А., Рагино Ю.И., Худякова А.Д., Денисова Д.В., Воевода М.И. Уровни артериального давления и распространенность артериальной гипертонии в популяции жителей Центрального региона Сибири в возрасте 25-45 лет. Кардиология. 2019; 59 (2): 32-37. https://doi.org/10.18087/cardio.2019.2.10228