ҚАНТДИАБЕПНІҢ 2 ТИП ДАМУ ҚАУІПІМЕН ENDOCAN БИОМАРКЕРІ ДЕҢГЕЙІНІҢ АРАСЫНДАҒЫ ӨЗАРА БАЙЛАНЫС

Мақсаты: эндотелий дисфункцияның Endocan биомаркер деңгейін анықтау және 2 тип қант диабетінің даму қауіп деңгейлерімен өзара байланысын зерттеу. Материалдар мен әдістер: батыс Қазақстан обылысында 18-65 жас аралығындағы 389 респондентке қиғаш кросс-секциялық зерттеу жүргізілді. 2 тип қант диабетінің даму қауіпі FINDRISK шкаласымен бағаланды. Эндотелий дисфункцияның Endocan биомаркерін анықтау XMap технологиясын қолдана отырып, қан сарысуын иммунофлуоресцентті әдіспен мультиплексті зерттеу көмегімен жүргізілді. Нәтижелері мен талқылаулары: 2 типтегі қант диабетінің қауіп топтарын бағалау кезінде, 310 (80%) адамды қамтитын, 2 тип ҚД даму қауіпі төмен науқастар тобы (FINDRISK-1,2) мен 79 (20%) адамды қамтитын, 2 тип ҚД даму қауіпі жоғары науқастар тобы бөліп алынды (FINDRISK-3,4,5). 2 типтегі ҚД даму қауіпі жоғары топтарда Endocan маркері деңгейінің 2 типтегі ҚД даму қауіп төмен топтармен салыстырғанда басым болды. Статистикалық маңызды оң тікелей орташа корреляционды байланыс анықталды (r-0,59, р=0,000), яғни бұл FINDRISK шкаласы бойынша 2 тип ҚД даму қауіпімен бірге Endocan маркер деңгейінің өсуі дәліл болды. Қорытынды: зерттеу нәтижелері 2 типегі ҚД әртүрлі даму қауіп топтары бар науқастар тобын ажыратуға, 2 тип ҚД даму қауіп жоғары топтарда Endocan биомаркері деңгейінің жоғарлауын анықтауға мүмкіндік берді, 2 тип ҚД даму қауіпінің өсуімен эндотелий дисфункцияның Endocan биомаркері деңгейінің жоғарлауы арасында өзара байланыс бар екендігі анықталынды.

биомаркер Endocan, риск развития сахарного диабета, дисфункция эндотелия, қант диабетінің даму қауіптері, эндотелий дисфункциясы

1. Всемирная организация здравоохранения. Информационный бюллетень. Диабет. Ноябрь 2016. [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.who.int/mediacentre/ factsheets/fs312/ru/

2. Мельникова Ю. С. Эндотелиальная дисфункция как центральное звено патогенеза хронических болезней /Ю. С. Мельникова, Т. П. Макарова //Казан. мед. журн. - 2015. - Т. 96, №4. - С. 659-660.

3. Национальный регистр Республики Казахстан за 2016 год. [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.parlam.kz/ru/ blogs/ferho/Details/ 4/ 20136

4. Перцева Н. О. Состояние эндотелиальной функции у больных сахарным диабетом 2 типа с артериальной гипертонией в условиях хорошей компенсации гипергликемии //Рос. мед.-биол. вестн. им. акад. И. П. Павлова. -2014. - №4. - С. 88-91.

5. Шерьязданова Д. Н. Оценка десятилетнего риска развития сахарного диабета 2 типа в Карагандинской области: популяционное кросс-секционное исследование /Д. Н. Шерьязданова, Е. М. Ларюшина, А. А. Турмухамбетова //Медицина и экология. - 2016. - №2. - С. 64-68.

6. Abduelkarem A. R. Risk calculation of developing type 2 diabetes in Libyan adults /A. R. Abduelkarem, S. I. Sharif, A. M. Hammrouni // Pract. Diab. Int. - 2009. - V. 26. - Pp. 148-151.

7. Alssema M. Finnish questionnaire reasonably good predictor of the incidence of diabetes in The Netherlands /E. J. Feskens, S. J. Bakker, R. T. Gansevoort //Ned. Tijdschr. Geneeskd. - 2008. - №1, Т. 152 (44). - Pp. 2418-2424.

8. Balta S. Endocana novel inflammatory indicator in newly diagnosed patients with hypertension: a pilot study /D. P. Mikhailidis, S. Demirkol, C. Ozturk //Angiology. - 2014. - V. 65 (9). - P. 773-777.

9. Balta I. Elevated serum levels of endocan in patients with psoriasis vulgaris: correlations with cardiovascular risk and activity of disease /S. Balta, S. Demirkol, D. P. Mikhailidis //Br. J. Dermatol. - 2013. - V. 169 (5). - Pp. 10661070.

10. Balamir I. Association of Endocan, Ischemia-Modified Albumin, and hsCRP Levels With Endothelial Dysfunction in Type 2 Diabetes Mellitus /I. Balamir, I. Ates, C. Topcuoglu // Angiology. - 2018. - V. 69 (7). - Pp. 609-616.

11. Dallio M. Endocan Serum Levels in Patients with Non-Alcoholic Fatty Liver Disease with or without Type 2 Diabetes Mellitus: A Pilot Study /M. Dallio, O. Masarone, G. Caprio //J. Gastrointestin. Liver Dis. - 2017. - V. 26 (3). - Pp. 261-268.

12. Daousi C. Prevalence of obesity in type 2 diabetes in secondary care: association with cardiovascular risk factors /C. Daousi, I. F. Casson, G. V. Gill //Postgrad. Med. J. - 2006. -V. 82 (966). - Pp. 280-284.

13. Haffner S. M. Disproportionately increased proinsulin levels are associated with the insulin resistance syndrome /S. M. Haffner, L. Mykkanen, R. A. Valdez //J. Clin. Endocrinol. Metab. - 1994. - V. 79. - Pp. 1806-1810.

14. Mohieldein A. H. Risk estimation of type 2 Diabetes and dietary habits among adult nondiabetics in central Saudi Arabia /A. H. Mohieldein, M. Alzohairy, M. Hasan //GJHS. -2009. - V. 3. - Pp. 123-133.

15. Mohieldein A. H. Diabetes risk in a Cuban primary care setting in persons with no known glucose abnormalities /A. H. Mohieldein, A. A. Naranjo, A. Y. Rodriguez //MEDICC. - 2013. - V. 15. - Pp. 16-19.

16. Qiu C. R. Serum Endothelial Cell-Specific Molecule 1 (Endocan) Levels in Patients With Acute Myocardial Infarction and Its Clinical Significance /C. R. Qiu, Q. Fu, J. Sui //Angiology. - 2017. - V. 68 (4). - Pp. 354-359.

17. Reaven G. M. Role of insulin resistance in human disease //Diabetes. - 1998. -V. 37. - Pp.1595-1607.

18. Yilmaz M. I. Plasma endocan levels associate with inflammation, vascular abnormalities, cardiovascular events, and survival in chronic kidney disease /D. Siriopol, M. Saglam, Y. G. Kurt //Kidney Int. - 2014. - V. 86 (6). - Pp. 1213 -1220.