ҚР ӨНЕРКӘСІП АУДАНДАРЫНДА ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ СЕБЕБІНЕН МЕДИКО-ӘЛЕУМЕТТІК ШЫҒЫНДАРДЫ БАҒАЛАУ

Динамика деңгейінің артуымен байланысты тыныс алу жүйесі ауруларының (ТАЖА) себебінен, өлім-жітім құрылымында алдыңғы қатарда болмаса да, маңызды орындарының бірін алады. Мақсаты: Қарағанды облысындағы ТАЖА бойынша медициналық-әлеуметтік шығындарды талдау. Материалдар мен әдістер: ҚР мәліметтерімен салыстырғанда, статистика департаментінің Қарағанды филиалында алынған ТАЖА-нан (атап айтқанда пневмониялар және өкпенің созылмалы аурулары (ӨСА) үшін) өлім-жітім көрсеткіштерін, сондай-ақ өңір бойынша жалпы ішкі өнімнен (ЖІӨ) шығындардың үлесін есептей отырып, еңбекке қабілетті халықтың уақытынан бұрын өлімінен жыл жоғалтудың интегралдық көрсеткішін ретроспективті (2008-17 жж.) талдау жүргізілді. Нәтижелері мен қорытындылары: Облыста пневмониядан болатын өлім-жітімді талдау кезінде Республика деңгейінен 1,4 есе жоғарлай отырып, салыстырмалы түрде тұрақты динамикасы анықтады; ӨСА себебінен өлім-жітім динамикада 2 еседен астам өсті. Барлық халық арасында пневмонияның жұқпасынан өлім құрылымында 49,9%, еңбекке жарамды халықта - 63,4%, бір жасқа дейінгі балаларда - 82,8% - ды құрады. Қала тұрғындарының пневмония себебі бойынша өлім-жітім деңгейі ауылдықтарға қарағанда жоғары болғаны анық көрінді, ӨСА себебі бойынша кері көрініс байқалды. Пневмония мен ӨСА өлім-жітім көрсеткіштері жасына тәуелді болды. Еңбекке қабілетті ерлердің өлімі әйелдер көрсеткішінен асып түсті. Пневмониядан медициналық-әлеуметтік шығындар аймақтың ІЖӨ-нің 0,38% - ын құрады, ӨСА себебі бойынша-0,21%. Шығындардың ұлғаюы экологиялық, кәсіби және мінез-құлық тәуекелдерімен байланысты болуы мүмкін.

өлім-жітім, тыныс-алу жүйесінің аурулары, жыл жоғалту, смертность, болезни органов дыхания, потеря лет

1. Абдуллаева Э. К. Этническая принадлежность, возраст и пол как факторы риска смертности взрослого населения от болезней органов дыхания в сельской местности Республики Дагестан /Э. К. Абдуллаева, Дж. Г. Хачиров, М. Г. Атаев //Фундаментальные исследования. - 2011. - №3. - С. 22-27.

2. Беркинбаев С. Ф. Анализ смертности населения Республики Казахстан от болезней органов дыхания в 2013-2015 гг. /С. Ф. Беркинбаев, Г. У. Есетова, Ж. Ж. Рахымбаева // Вестн. КазНМУ. - 2017. - №4. - С. 468-471.

3. Биличенко Т. Н. Смертность от болезней органов дыхания в 2014-2015 гг. и пути ее снижения /Т. Н. Биличенко, Е. В. Быстрицкая, А. Г. Чучалин //Пульмонология. - 2016. - №26 (4). - С. 389-397.

4. Вафин А. Ю. Заболевания органов дыхания в Республике Татарстан: многолетний эпидемиологический анализ /А. Ю. Вафин, А. А. Визель, В. Г. Шерпутовский //Вестн. соврем. клин. медицины. - 201б. - №9 (1). - С. 24-31.

5. Иванова Е. В. Заболеваемость и смертность населения трудоспособного возраста России по причине болезней органов дыхания в 2010-2012 гг. /Е. В. Иванова, Т. Н. Биличенко, А. Г. Чучалин //Пульмонология. -2015. - №25 (3). - С. 291-297.

6. Колоскова Е. А. Характеристика штаммов Streptococcus pneumoniae, циркулирующих на отдельных территориях Республики Казахстан среди носителей и больных пневмококковой инфекцией: Автореф. дис..PhD. - Алматы, 2018. - 16 с.

7. Короленко А. В. Динамика смертности населения России в контексте концепции эпидемиологического перехода //Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз. - 2015. - №4 (40). - С. 192-210.

8. Макарова Н. В. Современные особенности эпидемиологии, клинико-этиологических характеристик, состояния диагностики и лечения внебольничных пневмоний среди городского и сельского населения Чувашии /Н. B. Макарова, Л. В. Тарасова, В. В. Дубов // Медицинский альманах. - 2017. - №4 (49). - C. 116-119.

9. Писаренко С. В. Преждевременная смертность от ХОБЛ в Республике Молдова /С. В. Писаренко, Н. К. Писаренко //Матер. XXVI Нац. конгр. по болезням органов дыхания. -М., 2016. - С. 190-191.

10. File T. M. Jr. Burden of community-acquired pneumonia in North American adults /T. M. Jr File., T. J. Marrie //Postgrad. Med. - 2010. -V. 122. - P. 130-141.

11. Soriano J. B. Global, regional, and national deaths, prevalence, disability-adjusted life years, and years lived with disability for chronic obstructive pulmonary disease and asthma, 19902015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 /j. B. Soriano, A. A. Abajobir, K. H. Abate //Lancet Respiratory Medicine. - 2017. - V. 5 (9). - P. 691-706.